To Δίλημμα του Σκαντζόχοιρου

Όλοι μας έχουμε ανάγκη από τις ανθρώπινες σχέσεις, από την αίσθηση οικειότητας, εγγύτητας και αμφίδρομης επικοινωνίας. Όμως, παρά την καλή θέληση του ατόμου, η ανθρώπινη οικειότητα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς ανθρώπινη βλάβη, και έτσι δημιουργείται φόβος

σύναψης σχέσεων ή οι σχέσεις που δημιουργούνται είναι ρηχές.

Το Δίλημμα του Σκαντζόχοιρου ή αλλιώς το Δίλημμα του Ακανθόχοιρου επιχειρεί να εξηγήσει το παραπάνω. Την αναλογία αυτή χρησιμοποιούσε ο Φρόιντ και ο Σοπενχάουερ για να περιγράψουν το πως αντιλαμβάνεται το άτομο την κατάσταση στην οποία περιέρχεται, όταν καλείται να αναπτύξει μία σχέση.
‘’Μία κρύα χειμωνιάτικη μέρα, μία ομάδα σκαντζόχοιρων προσπαθούσαν να βρουν λύση για να ζεσταθούν. Το προηγούμενο βράδυ μάλιστα είχε πεθάνει από το κρύο ένας σκαντζόχοιρος. Με αυτό το δυσάρεστο συμβάν τρόμαξαν όλοι οι υπόλοιποι και γρήγορα έσμιξαν όλοι μαζί να ζεσταθούν. Ωστόσο, λόγω των αιχμηρών τους αγκαθιών, τραυμάτιζε ο ένας τον άλλον, με αποτέλεσμα να απομακρυνθούν για να μην τραυματιστούν περισσότερο.’’

Μέσω αυτής της συμβολικής ιστορίας, μπορούμε να διακρίνουμε δύο σημαντικά στοιχεία: την ανάγκη για κοινωνικότητα και το ένστικτο επιβίωσης σε μία απειλή, σε έναν κίνδυνο – και την παράλληλη απομάκρυνση, απομόνωση του ατόμου, καθώς η εγγύτητα θέλει όρια προκειμένου να μην τραυματίσει.
Αν το καλοσκεφτούμε, κάπως έτσι είναι οι ανθρώπινες σχέσεις. Η υπερβολική οικειότητα κάποια στιγμή θα τραυματίσει, θα πληγώσει, θα απογοητεύσει. Έτσι, άλλωστε εξηγείται το γιατί πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να μένουν μόνοι, να αποστασιοποιούνται. Φοβούνται τις πληγές που αφήνουν οι σχέσεις. Προτιμούν την ακεραιότητα της μοναξιάς τους.
Πόσο υγιές είναι αυτό είναι μια άλλη ιστορία...