Αποτελέσματα πανελληνίων 2023

Πατήστε εδώ για τα αποτελέσματα των πανελληνίων εξετάσεων  

Παλαμήδης-Ο λογοκριμένος ήρωας του Τρωικού πολέμου και μέγιστος εφευρέτης

 

"Για τα παθήματα του Παλαμήδη δεν έχεις ακούσει; Γιατί γι’ αυτόν όλοι συνέθεσαν ύμνους, ότι χάθηκε, επειδή φθονήθηκε από τον Οδυσσέα για τη σοφία του."
(Ξενοφώντος Απομνημονεύματα)

Ο Παλαμήδης ήταν γιος του Ναύπλιου και της Κλυμένης ή της Ησιόνης ή της Φιλύρας, αδελφός του Οίακα και του Ναυσιδέμοντα. Ξεχώριζε για τη σοφία του και την επινοητικότητά του. Θεωρείται επίσης εφευρέτης της ναυτιλίας, των φάρων των μέτρων και των σταθμών, των νομισμάτων, την αλφαβητική γραφή καθώς και της διαίρεσης του χρόνου σε ώρες, ημέρες και μήνες, αλλά και παιχνιδιών (επιτραπέζιων και στρατηγημάτων).
Τα παιχνίδια αυτά ονομάζονται και του Παλαμήδους ή αθύρματα ή πεσσοί ή πεττοί. Υπήρξε ιατρός, αστρονόμος και άριστος εποποιός, αλλά όπως μας πληροφορεί το λεξικό Σουίδα και η αρχαία παράδοση, τα έπη του εξαφανίστηκαν από τους απογόνους του Αγαμέμνονος δια βασκανίαν δηλ. από ζηλοφθονία. Επινόησε τις φρυκτωρίες, τον άβακα και τα νομίσματα και την υποδιαίρεση του χρόνου. Το κάστρο του Παλαμηδίου στο Ναύπλιο πήρε το όνομά του.
Οι σοφιστές τον θεωρούσαν υπόδειγμα τους και είχαν εκμεταλλευτεί όλα όσα διηγούνταν γι΄αυτόν.
Παντού εμφανίζεται ως ένας από τους σοφότερους Έλληνες, γι΄αυτό και υπάρχουν χαρακτηριστικές παροιμιώδεις εκφράσεις, όπως "Παλαμήδους εξ εύρημα" , "Παλαμήδους σοφότερος" και "Παλαμήδους βούλευμα".
Οι εφευρέσεις του αυτές τον έχουν κατατάξει μεταξύ των πρώτων ευρετών όπως ονομάστηκαν μυθικά αλλά και ιστορικά πρόσωπα, θεοί και ήρωες, στους οποίους αποδόθηκαν διάφορες εφευρέσεις, όπως ο Απόλλων, ο Ήφαιστος, ο Ερμής, η Εργάνη Αθηνά, ο Λίνος, ο Δαίδαλος, ο Προμηθεύς, ο Φορωνεύς κ. ά.
Όταν ο Παλαμήδης έφτασε στο στάδιο της εφηβείας, τον έστειλε ο πατέρας του στον Κένταυρο Χείρωνα, τον σοφό παιδαγωγό του Πηλίου, κοντά στον οποίο μαθήτευαν όλες οι γενιές των ηρώων, που το όνομα τους έμεινε αθάνατο. Το γεγονός ότι περιλαμβάνεται στον κατάλογο των διάσημων μαθητών του Χείρωνα, δείχνει ότι ο ήρωας είχε καταξιωθεί ως ισότιμος με τους πιο γνωστούς ήρωες της ελληνικής μυθολογίας.
Κοντά στον Χείρωνα ο Παλαμήδης διδάχτηκε την τέχνη του πολέμου μαζί με τον Αχιλλέα, τον Νέστορα, τον Οδυσσέα τον Διομήδη, τον Αντίλοχο τον Αινεία, τον Πάτροκλο, τον Πρωτεσίλαο κ.α. Διδάχθηκε την ιατρική, με συντροφιά τους γιους του Ασκληπιού, Μαχάονα και Ποδαλείριο. Εκτός από την χειρουργική διδάχτηκαν την χρήση των βοτάνων του βουνού, για να καταπραΰνουν τους πόνους και να γιατρεύουν τις πληγές.
Επίσης ο Χείρων τους δίδαξε ακόμη την αστρονομία, τη μουσική, τη μαντική και κυνηγετική τέχνη. Μιλούσαν με θαυμασμό γι’ αυτόν και γρήγορα η φήμη του ως «πεπαιδευμένου και λογίου σοφού», εφευρετικού νου και ετοιμοπόλεμου, πέρασε τα σύνορα της Ναυπλίας.





Στο έργο «Ηρωϊκός» ο Φιλόστρατος για τον Παλαμήδη λέει τα εξής:
"Ήταν αυτοδίδακτος και, όταν πήγε στον Χείρωνα, ήταν ήδη σοφός και γνώριζε περισσότερα από εκείνον. Πριν από τον Παλαμήδη δεν υπήρχαν οι έννοιες εποχή, ούτε κύκλος του μήνα, στον χρόνο δεν είχε δοθεί η ονομασία του έτους, δεν υπήρχαν νομίσματα, ούτε μέτρα, ούτε σταθμά, ούτε αρίθμηση, αλλά και κανένας έρωτας για τη σοφία επειδή δεν υπήρχαν ακόμη τα γράμματα. ..."
Για την ετυμολογία του ονόματος «Παλαμήδης» υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Μερικοί υποστηρίζουν πως προέρχεται από το Πάλη (άμμος) + μήδος (επινόηση) = αυτός που επινοεί στην άμμο (γράφει δηλαδή πάνω στην άμμο). Άλλοι πάλι λένε πως προέρχεται από το ρήμα παλαμάομαι = σχεδιάζω επιδέξια, μηχανεύομαι κατά τρόπο αριστοτεχνικό, επιχειρώ με επιτηδειότητα, εξυφαίνω και εφευρίσκω, δηλαδή ο «εφευρέτης, που μηχανεύεται σχέδια». Μια άλλη πάλι εκδοχή μας λέει πως προέρχεται από παλάμη + μήδομαι, αυτός που με τα έργα της χειρός του προσφέρει ευφυΐα, τέχνη, επινόημα. Αυτός συνδυάζει την πρακτική (παλάμη) με την πνευματική (μήδης) σοφία.
Τέλος μπορεί να προέρχεται από το ρήμα «παλαίω» παλεύω και το «μήδομαι» σκέφτομαι, συμβουλεύω, δηλαδή «αυτός που σκέφτεται τη μάχη και δίνει συμβουλές γι´αυτήν».


Ο Παλαμήδης συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο όμως ο Όμηρος δεν αναφέρει καθόλου τον Παλαμήδη στα δύο έπη του. Τον συναντούμε για πρώτη φορά στα Κύπρια (αναφέρονται σε περιστατικά και ήρωες πριν από την τρωική εκστρατεία και στα εννέα πρώτα χρόνια του τρωικού πολέμου), απ΄όπου παρέλαβαν την ιστορία του και τη διαμόρφωσαν ποικιλοτρόπως οι τραγικοί Αισχύλος και Ευριπίδης, όπως φαίνεται από μερικά αποσπάσματα που έχουν σωθεί του Ναυπλίου και του Υγίνου.
Ο Ι.Κακριδής εξηγεί την σιωπή του Ομήρου από το γεγονός ότι τα ομηρικά έπη αρχίζουν με τον τελευταίο χρόνο του πολέμου. Ο Όμηρος δεν ήθελε, προφανώς να μειώσει την φήμη του Οδυσσέα.
Ο Ξενοφών μαρτυρεί ότι ο Παλαμήδης τιμήθηκε, μαζί με άλλους ήρωες, από τους
θεούς και στην Απολογία Σωκράτους ρητά λέγει ότι του είναι παρήγορη η συνάντηση με τον Παλαμήδη τον οποίον εξ υμνούν περισσότερο από τον Οδυσσέα που τον θανάτωσαν άδικα.
Όταν τα πλοία με τα αχαϊκά στρατεύματα αναχωρούσαν για την Τροία, οι αρχηγοί της στήριξαν τις περισσότερες ελπίδες τους για νικηφόρα έκβαση της επιχείρησης στην σύνεση και ιδιοφυΐα του Παλαμήδη. Με την αποβίβαση των Αχαιών στα Τρωικά παράλια και από τις πρώτες εχθροπραξίες, ο εφευρετικός νους, η οργανωτική και στρατηγική μεγαλοφυΐα του Παλαμήδη, κυριάρχησαν, επισκιάζοντας τους άλλους ηγέτες. Φροντίζει για το στόλο, για τα οχυρωματικά του έργα, επιθεωρεί τις φρουρές.
Πρώτη του φροντίδα ήταν η κατασκευή ενός ισχυρού αμυντικού τείχους, που θα αναχαίτιζε τις επιθέσεις των Τρώων και θα εμπόδισε την πρόσβασή τους προς το μέρος που είχαν αγκυροβολήσει τα αχαϊκά πλοία.
Με τις διάφορες εφευρέσεις του, απαυγάσματα της «εντέχνου σοφίας» του, πρόσφερε παραμυθία, ψυχαγωγία και ειρηνική απασχόληση στους πολεμιστές, όταν δεν βρίσκονταν στα πεδία των μαχών, απομακρύνοντας τα δυσάρεστα επακόλουθα των επιδημιών που ενέσκηπταν στο στρατόπεδο και της απραξίας: Έριδες, κρούσματα απειθαρχίας, κρίσεις νοσταλγίας της πατρικής γης.

 

Ο Παλαμήδης ήταν «ο από μηχανής θεός», η προσωποποίηση της ευρηματικότητας με μοναδική ικανότητα να δίνει την ιδανικότερη λύση και στην πιο δύσκολη κατάσταση, τόσο στο πεδίο της μάχης όσο και εκτός του πολέμου.
Κάθε φορά που οι Αχαιοί συναντούσαν κάποιο δύσκολο εμπόδιο που τους έφερνε σε αδιέξοδο και άλλοτε σε απόγνωση, προσέτρεχαν στον Παλαμήδη. Και αυτός απλούστευε και το πιο δύσκολο πρόβλημα με τον δικό του ιδιοφυή τρόπο που άλλος δεν μπορούσε. Είτε με την επινόηση μιας νέας εφευρέσεως, γέννημα της ιδιοφυΐας του, που είχε χαρακτηριστικό της την σφραγίδα της τελειότητας. Είτε με τις ιατρικές του γνώσεις αντιμετώπισε αποτελεσματικά μια θανατηφόρα επιδημία λοιμού που μάστιζε την γύρω περιοχή και απειλούσε με αφανισμό τον αχαϊκό στρατό.
Με την επινόηση των φρυκτωριών εγκατέστησε ένα πρωτοποριακό για την εποχή του δίκτυο επικοινωνίας με τις Μυκήνες και αναδείχθηκε ο πρόδρομος των τηλεπικοινωνιών. άλλοτε πάλι αποθανάτιζε τις ηρωικές πράξεις που ζούσε σε έπη με συντροφιά τον μαθητή του Κόριννο, ή σκυμμένος στους άβακες, στοχαζόταν και σχεδίαζε γράμματα, αριθμούς, πεσσούς, για να κάνει καλύτερη την ζωή των ανθρώπων.
Παραμελούσε τελείως τον εαυτό του, και το μόνο που τον απασχολούσε, κυρίως στις παραμονές των μαχών, ήταν ο σχεδιασμός της, ώστε να έχει αίσια έκβαση και η σωτηρία των ανδρών. Ο Αχιλλεύς επιζητούσε να τον έχει κοντά του στις μάχες και στις εκστρατείες κατά των νησιών και των παραθαλασσίων πόλεων και χαιρόταν όταν πολεμούσαν ο ένας πλάι στον άλλον. Ανάμεσα στον Παλαμήδη και τον πιο γενναίο ήρωα του Τρωικού πολέμου είχε αναπτυχθεί μια στενή φιλική σχέση και συνεργασία. Λέγεται πως ο Παλαμήδης πολεμούσε με γενναιότητα και σύνεση, ενώ ο Αχιλλέας ήταν ασυγκράτητος και η υπερβολική ορμή του τον οδηγούσε σε αταξία. Γι’ αυτό χαιρόταν όταν πολεμούσε μαζί του ο Παλαμήδης, διότι συγκρατούσε την ορμητικότητα του και του υποδείκνυε πως πρέπει να πολεμά.
Ο Φιλόστρατος και ο Α. Σταγειρίτης, μας δίνουν μια περιγραφή του Παλαμήδη, όπως την αφηγήθηκε ο πρώτος νεκρός του Τρωικού πολέμου, Πρωτεσίλαος:
«Το ύψος του ήταν σχεδόν σαν του μεγάλου Αίαντα και η ομορφιά του εφάμιλλη με του Αχιλλέα, του Αντιλόχου, του Πρωτεσίλαου, – όπως λέει ο ίδιος- και του Τρωαδίτη Εύφορβου.
Είχε γένια απαλά που σχημάτιζαν σιγά σιγά βοστρύχους, μαλλιά κοντά και τα φρύδια έδιναν ευγένεια στη μορφή του, ήταν ευθύγραμμα και έσμιγαν πάνω από τη συμμετρική και καλοσχηματισμένη μύτη του. Το βλέμμα του στις μάχες ήταν σταθερά προσηλωμένο και φοβερό, στην ανάπαυλα της μάχης φιλικό και οι ματιές γεμάτες καλοσύνη λένε μάλιστα πως είχε τα μεγαλύτερα μάτια απ’ όλους τους ανθρώπους".

 

Λέει ακόμα ότι ο Παλαμήδης γυμνός ήταν κάτι ανάμεσα σε βαρύ και ελαφρύ αθλητή και το κεφάλι του ήταν πιο ωραίο από τους χρυσούς πλοκάμους του Ευφόρβου. Είχε ρυπαρή κόμη και αυτό οφειλόταν στο ότι κοιμόταν όπου τύχαινε, γιατί παραμελώντας τελείως τον εαυτό του, έστρεφε όλη την φροντίδα του σε πολέμους φάλαγγες και την σωτηρία του στρατού. Πολλές φορές μάλιστα σε περιόδους ανακωχής, κατασκήνωνε στην κορυφή της Ίδης, διότι οι σοφοί από τις κορυφές μπορούν να μελετούν και να κατανοούν τα ουράνια φαινόμενα.
Δεν είχε ακόλουθο ούτε κάποια δούλα ούτε Τέκμησσα ή Ίφη για να τον λούζει ή να του στρώνει το κρεβάτι, αλλά όλα τα έκανε μόνος του και χωρίς τα απαραίτητα σκεύη. Όταν κάποτε του είπε ο Αχιλλέας: «Παλαμήδη, ο κόσμος θα σε θεωρήσει αγροίκο επειδή δεν έχεις κάποιον να σε υπηρετεί», απάντησε: «Κι αυτά Αχιλλέα τι είναι;» απλώνοντας του τα δυο του χέρια».
Και συνεχίζει ο Α. Σταγειρίτης στο Ωγυγία Βίβλος Γ’σελ.460:
«Ο Παλαμήδης ήτο μακρόσωμος, λευκός, ξανθοκόμης και πιναροχαίτης (με ρυπαρή κόμη), επειδή δεν εφρόντιζε περί καλλωπισμού, αλλά περί πολέμου και φαλαγγών και σωτηρίας των στρατιωτών. Έμοιαζε με θηριοδαμαστή που μπορεί να ηρεμεί και να ξεσηκώνει γενναίο λιοντάρι και όλα αυτά τα έκανε χωρίς να αφήνει τη θέση του, αλλά τοξεύοντας ταυτόχρονα και προφυλασσόμενος από τα βέλη, αποκρούοντας με την ασπίδα του και καταδιώκοντας τα στίφη των εχθρών».


 

Τι απέγινε όμως ο Παλαμήδης;
Ο Αχιλλεύς και ο Αίας τον τιμούσαν ως ίσο τους και είχαν συνδεθεί με στενή φιλία μαζί του. Προκάλεσε όμως το μίσος του Οδυσσέα όταν αποκάλυψε ότι η παραφροσύνη του ήταν τέχνασμα για να αποφύγει τον πόλεμο αλλά και τον φθόνο του, καθώς ο Οδυσσεύς ένιωθε μειωμένος μπροστά στη σοφία και την στρατηγική ιδιοφυΐα του Παλαμήδη στη διάρκεια του Τρωικού πολέμου.
Ας τα πάρουμε όμως τα γεγονότα από την αρχή.
Υπάρχουν αρκετές εκδοχές γιατί μίσησε τον Παλαμήδη ο Οδυσσέας. Είναι μια "σειρά" γεγονότων και οι ιστορίες που διηγούνται οι ποιητές είναι αρκετές. Το μίσος του Οδυσσέα για τον Παλαμήδη ήρθε σιγά-σιγά..Ας δούμε πως αυτές οι ιστορίες σκίασαν την ψυχή του Οδυσσέα και τον έφτασαν στο θόλωμα. Στην ζήλια για τον ήρωα Παλαμήδη.
Μία από αυτές είναι η παρακάτω.
Κάποτε στην Τροία δηλαδή έγινε έκλειψη Ηλίου και οι στρατιώτες έχασαν το κουράγιο τους, γιατί πίστεψαν πως αυτό το θεϊκό σημάδι προδιέγραφε το μέλλον τους. Ο Παλαμήδης τους μίλησε και εξήγησε το φαινόμενο, λέγοντας ότι, καθώς η Σελήνη κινείται, συσκοτίζει τον Ήλιο και προκαλεί τη θόλωσή του· τους είπε ακόμη ότι «αν προμηνύει κάποιο κακό, αυτό σίγουρα θα το πάθουν οι Τρώες, διότι εκείνοι ξεκίνησαν την αδικία κι εμείς έχουμε έρθει ως αδικημένοι. Πρέπει λοιπόν να προσευχηθείτε στον ανατέλλοντα Ήλιο και να του θυσιάσετε λευκό πουλάρι απ’ αυτά που περιφέρονται ελεύθερα». Οι Αχαιοί παραδέχτηκαν την ορθότητα των λόγων του, κάτι που πάντα γινόταν με τον Παλαμήδη.
Τότε όμως παρουσιάστηκε ο Οδυσσέας και είπε :
«Για τις θυσίες και τις προσευχές και σε ποιον πρέπει να γίνουν θα μας πει ο Κάλχας, γιατί αυτά είναι θέματα της Μαντικής. Όσα πάλι συμβαίνουν στον ουρανό και αν υπάρχει αταξία και τάξη στα άστρα, τα γνωρίζει ο Δίας, διότι αυτός τα έχει επινοήσει και τοποθετήσει στη θέση τους. Όσο για σένα Παλαμήδη, θα φανείς λιγότερο μωρολόγος αν έχεις την προσοχή σου στραμμένη στη γη αντί να λες σοφιστείες για τα ουράνια φαινόμενα».
Ο Παλαμήδης πήρε το λόγο και είπε:
«Αν ήσουν σοφός Οδυσσέα, θα καταλάβαινες ότι κανείς δεν μπορεί να πει κάτι σοφό για τα ουράνια φαινόμενα, αν δεν γνωρίζει καλύτερα τα γήινα. Δεν αμφιβάλλω πως έχεις μείνει πίσω σ’ αυτά, αφού λένε πως εσείς οι Ιθακήσιοι δεν έχετε ούτε εποχές, ούτε γη».
Μετά από αυτά ο Οδυσσέας έφυγε εξοργισμένος και ο Παλαμήδης άρχισε να προετοιμάζεται για να αντιμετωπίσει το φθόνο του.
Κάποια φορά που συνεδρίαζαν οι Αχαιοί, έτυχε να πετούν γερανοί με τον συνηθισμένο τους τρόπο. Τότε ο Οδυσσέας κοίταξε τον Παλαμήδη και του είπε: «Οι γερανοί κάνουν μάρτυρες τους Αχαιούς ότι αυτοί βρήκαν τα γράμματα και όχι εσύ». Ο Παλαμήδης είπε :«Δεν βρήκα τα γράμματα, εκείνα βρήκαν εμένα. Βρίσκονταν από παλιά μέσα στον οίκο των Μουσών και χρειάζονταν άνδρα σαν και εμένα, διότι οι Θεοί τέτοια πράγματα φανερώνουν με τη μεσολάβηση σοφών ανδρών. Οι γερανοί δεν προσπαθούν να σχηματίσουν γράμματα, αλλά με το πέταγμά τους επαινούν την τάξη.».....



Μια άλλη φορά από την Ίδη κατέβαιναν λύκοι και ορμούσαν στους νεαρούς που μετέφεραν τις αποσκευές και στα υποζύγια που ήταν γύρω στις σκηνές. Ο Οδυσσέας πρότεινε να πάρουν τόξα και ακόντια και να πάνε στην Ίδη για να κυνηγήσουν τους λύκους, όμως ο Παλαμήδης του είπε:
«Οδυσσέα, ο Απόλλων χρησιμοποιεί τους λύκους ως προάγγελους λοιμού. Τους σκοτώνει βέβαια με το τόξο, όπως εδώ τα μουλάρια και τους σκύλους, όμως προηγουμένως τους στέλνει σε όσους πρόκειται να αρρωστήσουν, επειδή είναι ευνοϊκός προς τους ανθρώπους και για να τους προφυλάξει. Ας προσευχηθούμε λοιπόν στον Λύκιο και Φύξιο Απόλλωνα να απομακρύνει αυτά τα θηρία με τα τόξα του και να στρέψει το λοιμό προς τις κατσίκες, όπως λένε. Εμείς, Έλληνες, ας φροντίσουμε τους εαυτούς μας, γιατί πρέπει όσοι προσπαθούν να φυλαχτούν από επιδημίες να τρέφονται ελαφρά και να γυμνάζονται έντονα. Ιατρική βέβαια δεν κατέχω, όμως με τη σοφία όλα γίνονται κατανοητά».
Με τα λόγια τούτα εμπόδισε την αγορά κρεάτων και τους είπε να μην χρησιμοποιούν τις στρατιωτικές τροφές. Φρόντισε οι στρατιώτες να τρέφονται με ξηρούς καρπούς και άγρια λαχανικά και όλοι τον υπάκουαν, διότι ό,τι έλεγε ο Παλαμήδης το θεωρούσαν θεόσταλτο και με ισχύ χρησμού.
Πράγματι η επιδημία που προέβλεψε παρουσιάστηκε, πρώτα στις πόλεις του Ελλησπόντου καθώς λένε, και μετά ενέσκηψε και στο Ίλιο. Από τους Έλληνες όμως δεν προσέβαλλε κανέναν, παρόλο που είχαν το στρατόπεδό τους σε μολυσμένη περιοχή.
Για να βελτιώσει τον τρόπο ζωής και την άσκησή τους ακολούθησε την παρακάτω τακτική: Έριχνε στην θάλασσα εκατό πλοία και έβαζε τους στρατιώτες να επιβιβαστούν σε αυτά· αυτοί κωπηλατώντας συναγωνίζονταν ποιο καράβι θα περιπλεύσει ένα ακρωτήριο ή θα φτάσει σε κάποιο σκόπελο ή ποιοι από αυτούς που είχαν ξανοιχτεί στη θάλασσα θα φτάσουν πρώτοι σε λιμάνι ή ακτή. Κατάφερε μάλιστα να πείσει τον Αγαμέμνονα να θεσπίσει έπαθλα για τους ταχύτερους ναυτικούς.
Έτσι λοιπόν γυμνάζονταν διασκεδάζοντας και φρόντιζαν την υγεία τους. Τους εξηγούσε πως αφού η γη είχε μολυνθεί και βρίσκεται σ’ αυτήν την κατάσταση, είναι καλύτερη η θάλασσα και ασφαλέστερος ο θαλασσινός αέρας.
Έτσι κέρδισε τον έπαινο όλων των Ελλήνων για τη σοφία του.




Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο όταν ο στρατός των Αχαιών πεινούσε, έστειλαν τον Οδυσσέα στην Θράκη να βρει σιτάρι. Γύρισε όμως άπρακτος. Σαν τον ειρωνεύτηκε ο Παλαμήδης, ο Οδυσσέας του απήντησε ότι ούτε εκείνος θα τα κατάφερνε, όσο έξυπνος και αν ήταν. Τότε ο Παλαμήδης πήγε ο ίδιος στην Θράκη και γύρισε με μεγάλα φορτώματα σιτάρι.
Αυτό που ειπώθηκε από πολλούς ποιητές όπως ο Απολλόδωρος με τη Μυθολογία του και από την χαμένη τραγωδία του Σοφοκλή, Οδυσσεύς μαινόμενος τα αποσπάσματα ότι δηλαδή κατά την εκστρατεία των Ελλήνων στην Τροία ο Οδυσσέας στην Ιθάκη παρίστανε τον τρελό και προσπαθούσε να ζέψει σε άροτρο βόδι μαζί με άλογο, και ότι φόρεσε μια σκούφια σαν εκείνη του Ηφαίστου στο κεφάλι και άρχισε να ρίχνει στο αυλάκι αλάτι αντί για σπόρο, εξαιτίας ενός χρησμού του μάντη της Ιθάκης Αλιθέρση, που είχε προφητεύσει ότι, αν πήγαινε στον πόλεμο, θα γύριζε μόνον ύστερα από είκοσι χρόνια, ολομόναχος και αγνώριστος, δεν είναι αληθές. Διότι ο Οδυσσέας πήγε με μεγάλη προθυμία στην Αυλίδα και έγινε ονομαστός στους Έλληνες για τις ικανότητές του. Λέγεται πως όλα αυτά τα ο Παλαμήδης τα αποκάλυψε μέσω του Τηλέμαχου και ότι το μίσος του Οδυσσέα ξεκίνησε από αυτό το γεγονός.
Ποιες ήταν οι ιστορίες που ρίζωσαν στα πρώτα χρόνια του Τρωικού πολέμου το απύθμενο μίσος του Οδυσσέα για τον Παλαμήδη, δεν θα είμαστε ποτέ σίγουροι. Το σίγουρο είναι η ιστορία για το πως κατέληξε ο Παλαμήδης να θανατωθεί ως προδότης. Χρησιμοποιώντας ο Οδυσσεύς τις προσφιλείς του μεθόδους της δολοπλο­κίας και της διαβολής, κατόρθωσε να τον παρουσιάσει ένοχο εσχάτης προδοσίας, με αποτέλεσμα τον ατιμωτικό και μαρτυρικό θάνατο του σοφού παλικαριού.
Ας την δούμε:
Κάποτε ο Οδυσσέας αιχμαλώτισε ένα δούλο που έφερνε χρυσάφι στο σύμμαχο των Τρώων, Σαρπηδόνα, τον αρχηγό των Λυκίων. Υποχρέωσε τότε το δούλο να γράψει στη γλώσσα του ένα γράμμα, στο οποίο ο Πρίαμος απευθυνόμενος στον Παλαμήδη έλεγε πως είχε στείλει όσα είχαν συμφωνήσει και πως τον ευχαριστούσε που είχε βοηθήσει τους Τρώες. Άφησε το δούλο να φύγει, αλλά έστειλε κάποιον που τον σκότωσε πριν προλάβει να απομακρυνθεί πολύ.
Έστειλε μήνυμα κατόπιν στον Αγαμέμνονα πως είχε δει σημαδιακό όνειρο που του υποδείκνυε να μετακινηθεί όλος ο στρατός από τις μόνιμες εγκαταστάσεις του σε άλλη θέση για στρατιωτικές ασκήσεις. Στο διάστημα που έλειπε ο στρατός, ο Οδυσσέας έβαλε κάποιον να θάψει το χρυσάφι που πήρε από το δούλο στη σκηνή του Παλαμήδη. Όταν βρέθηκε το πτώμα του δούλου και διαβάστηκε η επιστολή που ήταν γραμμένη στη γλώσσα του, κινήθηκαν, όπως ήταν φυσικό, υποψίες εναντίον του Παλαμήδη. Για να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα, διέταξε ο Αγαμέμνονας, με υπόδειξη φυσικά του Οδυσσέα, να γίνει έρευνα στη σκηνή του Παλαμήδη. Το χρυσάφι που βρέθηκε θαμμένο εκεί αποτελούσε αδιάσειστη απόδειξη της ενοχής του ήρωα. Συγκροτήθηκε αμέσως δικαστήριο που τον κήρυξε ένοχο προδοσίας και τον καταδίκασε σε θάνατο δια λιθοβολισμού, χωρίς να του επιτρέψουν το στοιχειώδες δικαίωμα να υπερασπισθεί την αθωότητα του.
Μόνο ο στρατός του Αγαμέμνονα και του Οδυσσέα παρατάχθηκε για τον λιθοβολισμό του Παλαμήδη. Οι άλλοι άνδρες αρνήθηκαν να πάρουν μέρος και παρακολουθούσαν με την ψυχή πλημμυρισμένη από οργή και θλίψη για την ανόσια πράξη.
Η άκρατη φιλαρχία του Αγαμέμνονα και ο φόβος απώλειας της εξουσίας, το σκοτάδι της ψυχής, η πανουργία και η προσφιλής συνήθεια του Οδυσσέα να εξ υφαίνει υποχθόνια τεχνάσματα για να εξοντώνει τους καλύτερους του, με συνεργό το φθονερό Διομήδη, σε μια ανίερη συμμαχία, είχαν υπερισχύσει μπροστά στην αρετή, την πνευματική υπεροχή και την καθαρότητα της σοφίας του Παλαμήδη.
Έτσι αναπολόγητος ο αθώος σοφός ήρωας, μετά από τις τόσες υπηρεσίες που πρόσφερε σε ηγεμόνες και στρατό, οδηγήθηκε στον τόπο του θανάτου, σπιλωμένος από την επαχθή κηλίδα του προδότη.
Λέγεται ότι τα τελευταία του λόγια, απευθυνόμενος στον Οδυσσέα, ήταν:
«Σε λυπάμαι αλήθεια, γιατί εσύ χάθηκες πριν από εμένα» (ελεώ σε, αλήθεια, συ γαρ εμού προαπόλωλας).


Ο Παλαμήδης μπροστά στον Αγαμέμνονα. Πίνακας του Ρέμπραντ, 1626


Ο Ξενοφών μαρτυρεί ότι ο Παλαμήδης τιμήθηκε, μαζί με άλλους ήρωες, από τους θεούς και στην Απολογία Σωκράτους ρητά λέγει ότι του είναι παρήγορη η συνάντηση με τον Παλαμήδη τον οποίον εξ υμνούν περισσότερο από τον Οδυσσέα που τον θανάτωσαν άδικα.
Ο σοφώτατος των Ελλήνων, Σωκράτης, στην Απολογία του αναφέρει:
"Εγώ πάντως πολλές φορές θα ήθελα να πεθάνω αν όλα αυτά αληθεύουν, γιατί σ' εμένα τουλάχιστον, φαίνεται θαυμαστή η παραμονή σε μέρος που θα μπορούσα να συναντήσω τον Παλαμήδη, τον Αίαντα τον Τελαμώνιο και όσους άλλους από τους παλιούς πέθαναν από άδικη κρίση, και να συγκρίνω τα παθήματά μου με τα δικά τους. Νομίζω πως κάθε άλλο παρά δυσάρεστα θα μου ήταν όλα αυτά".
Ο Φιλόστρατος στο βιβλίο Δ΄ αναφέρει ότι ο Απολλώνιος κατά την παραμονή του στο Ίλιο καλεί την ψυχή του Αχιλλέα για να του απευθύνει ορισμένες ερωτήσεις. Η Πέμπτη ερώτηση του Απολλώνιου προς τον Αχιλλέα ήταν :
«Τί συνέβη και ο Όμηρος αγνοεί τον Παλαμήδη ή μήπως τον γνώριζε και τον κράτησε έξω από την ιστορία σας;»
Η απάντηση του ήρωα Αχιλλέα ήταν :
«Αν ο Παλαμήδης δεν ήρθε στην Τροία, τότε ούτε η Τροία υπήρξε ποτέ. Επειδή όμως ο σοφότατος και πολεμικότατος αυτός άνδρας πέθανε εξαιτίας του Οδυσσέα, ο Όμηρος δεν τον αναφέρει για να μην αναφέρει τις ντροπές του Οδυσσέα.»
Αφού τον θρήνησε ο Αχιλλέας ως τον σπουδαιότερο και ομορφότερο, τον νεώτερο και συνάμα τον πιο αξιοπόλεμο άνδρα, αυτόν που ξεπερνούσε όλους σε σωφροσύνη και συχνά συναντιόταν με τις Μούσες, είπε στον Απολλώνιο :
«Εσύ, Απολλώνιε, επειδή οι σοφοί υποστηρίζουν ο ένας τον άλλο, φρόντισε τον τάφο του και αναστήλωσε το άγαλμα του Παλαμήδη που είναι παραπεταμένο. Βρίσκεται στην Αιολίδα, στη Μήθυμνα της Λέσβου (το σημερινό Μόλυβο).»
Στό Κεφ. ΧΙΙΙ ο Απολλώνιος φεύγοντας με καράβι από το Ίλιο αποβιβάζεται στη Μήθυμνα της Λέσβου. Αναφέρει ο Απολλώνιος :
«Ο Αχιλλέας λέει είπε ότι κάπου εκεί κοντά κείτεται ο Παλαμήδης και υπάρχει άγαλμα του με ύψος ενός πήχη που παριστάνει ωστόσο κάποιον μεγαλύτερο στην ηλικία από τον Παλαμήδη. Έλληνες, ας φροντίσουμε έναν ενάρετο άνδρα που του οφείλουμε κάθε σοφία. Θα αποδειχθούμε καλύτεροι από τους Αχαιούς, τιμώντας για την αρετή του αυτόν που εκείνοι τελείως άδικα σκότωσαν.»
Ο Απολλώνιος βρήκε τον τάφο και το άγαλμα θαμμένο κοντά στον τάφο. Στη βάση του αγάλματος υπήρχε η επιγραφή «ΣΤΟΝ ΘΕΪΚΟ ΠΑΛΑΜΗΔΗ».
Ο Απολλώνιος έστησε το άγαλμα όρθιο και ίδρυσε εκεί ιερό κάνοντας την εξής ευχή :
«Παλαμήδη, μακάρι να ξεχάσεις την οργή που είχες κάποτε προς τους Αχαιούς και κάνε να πληθύνουν και να γίνουν σοφοί. Καν’ το Παλαμήδη, δημιουργέ της ευφράδειας, των Μουσών και του ίδιου μου του εαυτού».


 

ΠΗΓΕΣ:

Η έρευνα έγινε από την Γιώβη Βασιλική - Πληροφορίες όπως και αυτούσια αποσπάσματα και παράγραφοι για το άρθρο συλλέχθησαν και προστέθηκαν ως έχουν, από αναφορές και άρθρα για τον Παλαμήδη των: Ιωάννης Κ. Μπίμπης, «Αργολικά Παλαμήδης», Προοδευτικός Σύλλογος Ναυπλίου «Ο Παλαμήδης/ ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ /http://taletos3.blogspot.gr/βικιπαίδεια/ Γοργίας, Υπέρ Παλαμήδους Απολογία/Βιργίλιος, Αινειάδα/Οβίδιος, Μεταμορφώσεις/ Απολλόδωρος , Επιτομή/ Ιωάννης Κακριδής, Ελληνική μυθολογία/Φιλόστρατος«Τα ες τον Τυανέα Απολλώνιο»

Ancient Messene-Αρχαία Μεσσήνη

 

Calamata

 

Ο σιδηρόδρομος για Φιλιατρά,Γαργαλιάνοι,Πύλο δεν έφτασε ποτέ

Πετρόκτιστη κατασκευή που προοριζόταν για σιδηροδρομικός σταθμός στη Γιάλοβα Πυλίας

Δημοσίευμα του "Θάρρος" στις 20-11-1925: "Εις την Κυπαρισσίαν αφίκετο συνεργείον διά την χάραξιν της σιδηροδρομικής γραμμής Κυπαρισσίας-Πύλου με ειδικούς μηχανικούς, το οποίο επελήφθη του έργου του. Μετά την χάραξιν θα αρχίση αμέσως η κατασκευή της γραμμής. Καθ' ας έχομεν εξ Αθηνών πληροφορίας, διά την ταχυτέραν κατασκευήν της εν λόγω γραμμής, θα τεθούν άφθονα συνεργεία και πολλές εκατοντάδες εργατών".  Το 1904 στα Φιλιατρά η τοπική κοινωνίας είχε ξεσηκωθεί ζητώντας την επέκταση της γραμμής από την Κυπαρισσία. 

"Αναφοράν του λαού των Φιλιατρών εν συλλαλητηρίω συνελθόντος και εκφράζοντος την ευχήν προς την κυβέρνησιν, όπως επεκταθή η σιδηροδρομική γραμμή Κυπαρισσίας μέχρι Γαργαλιάνων". 

17 Φεβρουαρίου 1904 και ο

πρόεδρος της ελληνικής Βουλής διαβάζει αναφορά των πολιτών.

Το φθινόπωρο του 1925 τα συνεργεία κάνουν τη χάραξη.Σημείωση πως υπάρχουν ακόμη τα σημάδια.Η σιδηροδρομική γραμμή όμως δεν κατασκευάστηκε ποτέ. Κάποιος Μιχαήλ  Ροδάς που πέρασε από την περιοχή σημειώνει:

"η γραμμή ήτο εύκολον να κατασκευσθή διότι το έδαφος δεν είνε ανώμαλον, αι δε απολαβαί της εταιρείας σιδηροδρόμου θα ήταν εξαιρετικώς μεγάλαι. Αλλά και εις το ζήτημα τούτο επεκράτησεν ο μικροκομματισμός του παλαιοτέρου καιρού, αι τοπικαί αντιζηλίαι, η αβουλία και η εγκληματική αδράνεια του κράτους. Εδώ (σ.σ. στα Φιλιατρά) ισχυρίζονται ότι ο πολιτευτής Κυπαρισσίας Πονηρόπουλος αντέδρασε να μη επεκταθή η σιδηροδρομική γραμμή προς Φιλιατρά-Γαργαλιάνους, διά να διατηρήση η Κυπαρισσία όλην την κίνησιν. Επίσης αι αυταί κατηγορίαι ακούονται εις Φιλιατρά και Γαργαλιάνους εναντίον του Παύλου Καραπαύλου, πολιτευτού Πυλίας και επί της εποχής του Θεοτόκη υπουργού Δικαιοσύνης, διότι η σιδηροδρομική γραμμή επρόκειτο να φθάση μόνον μέχρι Γαργαλιάνων. Διά να μην την στερηθούν δε και οι πληθυσμοί της Πύλου επροτίμησε ν' αντιδράση κατά της επεκτάσεως μέχρι Γαργαλιάνων".

Και συνεχίζει "Κατά τας αυτάς πληροφορίας μας καταβάλλονται μεγάλαι ενέργειαι όπως παρασκευασθή και η ετέρα γραμμή Μεσσήνης-Πύλου. Η εταιρεία των σιδηροδρόμων με την κατασκευήν της γραμμής αυτής έχει τεράστια ωφελήματα να προσπορισθή και διά τούτο δεν φαίνεται αποκρούουσα την ιδέαν". 

Η γραμμή αυτή εντάχθηκε στα σχέδια της εταιρείας σιδηροδρόμων αλλά δεν κατασκευάστηκε ποτέ, παρά το γεγονός ότι και τα επόμενα χρόνια δόθηκαν αμέτρητες υποσχέσεις. Είχε μεγαλύτερες τεχνικές δυσκολίες ως έργο από τη γραμμή Κυπαρισσίας-Πύλου.

Η τελευταία είναι απορίας άξιον γιατί δεν έγινε αφού μιλάμε για μια σιδηροδρομική γραμμή η οποία θα διέσχιζε μια κοιλάδα.Ούτε βουνά για σήραγγες ούτε ποτάμια για κατασκευή γεφυριών.

Δηλαδή πρόκειται για ένα έργο με *μηδενικές  χωματουργικες εργασίες.

Βέβαια ποτέ δεν είναι αργά αρκεί οι τοπικές κοινωνίες να έχουν το σθένος και τη βούληση να την απαιτήσουν.

Τότε θα μιλάμε για πραγματική απογείωση της δυτικής Μεσσηνίας αφού η τουριστική κίνηση και η αγροτική παραγωγή μπορεί να την υποστηρίξη.

*Και να μην πεταχτεί κάποιο πονηρό μυαλό και ψελλίσει γι αυτό δεν έγινε επειδή δεν υπήρχαν πολλά περιθώρια για "φάγωμα"...

Η Εξέγερση του Κιλελέρ

Στο τέλος του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου αιώνα ο αγροτικός κόσμος της Ελλάδας δίνει σκληρούς αγώνες και ξεσπάει σε εξεγέρσεις διεκδικώντας τη βελτίωση της θέσης και της ζωής των μικρομεσαίων αγροτών και την απαλλοτρίωση και το μοίρασμα των τσιφλικιών στους κολίγους. 

Στη Πελοπόννησο οι αγρότες μάχονται για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κρίσης της σταφίδας, με κορύφωση τις αγροτικές εξεγέρσεις στην Αχαΐα,την Ηλεία και την Μεσσηνία το 1885, που χτυπήθηκαν με τα όπλα. Στη Θεσσαλία,

Του Κουτρούλη ο γάμος

Ο ΓΑΜΟΣ ΤΟΥ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ.



Ποιος ήταν “ο γάμος του Κουτρούλη” που έγινε παροιμιώδης έκφραση και γιορτάζεται Καθαρή Δευτέρα στη Μεθώνη;

Ο έρωτας ενός ιππότη και της αγαπημένης του που ήταν παντρεμένη .

Η ημέρα της Καθαράς Δευτέρας γιορτάζεται έντονα σε όλη την Ελλάδα, με διάφορα έθιμα. Στην Μεθώνη Μεσσηνίας γίνεται του “Κουτρούλη ο γάμος”, αναπαράσταση ενός πραγματικού γάμου του 14ου αιώνα. Η έκφραση «έγινε του Κουτρούλη ο γάμος» χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα και υποδηλώνει θορυβώδη συνάθροιση ή μεγάλη ακαταστασία.

Ποιος ήταν όμως ο Κουτρούλης; Ο Κουτρούλης ήταν υπαρκτό πρόσωπο και μάλιστα ιππότης, δηλαδή καβαλλάριος, που ζούσε στη Μεθώνη κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα. Κάποτε, αγάπησε μια παντρεμένη γυναίκα, η οποία του ανταπέδωσε τον έρωτά της, εγκαταλείποντας τον νόμιμο σύζυγό της και μετακόμισε σε αυτό του Κουτρούλη.

Για αυτήν της την πράξη η Εκκλησία την αφόρισε και ο Κουτρούλης, επί 17 ολόκληρα χρόνια, παρά τις προσπάθειές του να πάρει από την εκκλησία την άδεια να την παντρευτεί, δεν τα κατάφερε.

Το 1354, ο Πατριάρχης Αντώνιος Δ’, του έδωσε την άδεια και αμέσως ο Κουτρούλης πήρε την κοπέλα, πήγαν στην εκκλησία, παντρεύτηκαν και ακολούθησε ένα μεγάλο γαμήλιο γλέντι.

Όταν επιτέλους έγινε ο γάμος, όπως ήταν φυσικό, θεωρήθηκε το μέγα ζήτημα της ημέρας. Στα στόματα των γυναικών και των περιέργων θα περιφερόταν αναμφίβολα η φράση «’Έγινε του Κουτρούλη ο γάμος», όπου όλη η σπουδαιότητα έπεφτε στο ρήμα «έγινε».

Ο Μπάμπης Κουτρούλης από τα Χανιά αναφέρει άλλες δύο εκδοχές που συμπληρώνουν την ιστορία. Η θεατρική εκδοχή Ο γάμος του Κουτρούλη περιλαμβάνεται στο σατιρικό θεατρικό έργο του Αλέξανδρου Ρίζου-Ραγκαβή (1845) που διαδραματίζεται στη Σύρο το 1845: Ο ράφτης Μανώλης Κουτρούλης ερωτεύεται την Ανθούσα, κόρη μεσοαστικής οικογένειας, που, με την σειρά της, είναι ερωτευμένη με το Λεωνίδα, το νεαρό αστυνόμο της περιοχής.Για να αποφύγει τον επίδοξο γαμπρό χωρίς να εναντιωθεί στη θέληση της μητέρας της, βάζει ως όρο για το γάμο να γίνει ο Κουτρούλης υπουργός. Ο Κουτρούλης αρχίζει την προεκλογική εκστρατεία, έχει οπαδούς και, τελικά, φημολογείται ότι έγινε υπουργός. Έτσι, η φιλόδοξη Ανθούσα τον παντρεύεται, μέχρι που αποδεικνύεται ότι ήταν ψέμα η υπουργοποίησή του. Στα επεισόδια διαπλέκονται η σάτιρα, η φάρσα αλλά και το τραγικό στοιχείο.

Η λαογραφική εκδοχή

Στα πολύ παλιά τα χρόνια, κατά τη διαπόμπευση κουρεύανε τον «αμαρτήσαντα», τον έκαναν δηλαδή «κουτρούλη» (από την κούτρα, που θα πει κεφάλι) και ύστερα άρχιζε η περιφορά του στους δρόμους και τις πλατείες της βασιλεύουσας των πόλεων, την Κωνσταντινούπολη. Όπου περνούσε γινόταν πραγματικό πανδαιμόνιο. Του πετούσαν σάπια φρούτα, του κρεμούσαν στον λαιμό κουδούνια, ενώ χτυπούσαν και τις καμπάνες για να τον… υποδεχθούν. Η περιφορά του αυτή λεγόταν συγύρισμα, ενώ από τη λέξη αυτή βγήκε και η φράση «Θα σε συγυρίσω». Μάλιστα, υπήρχε ακόμη και η συνήθεια να χορεύουν γύρω από τον «αμαρτήσαντα» κρατώντας μαντίλια, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα ανάλογη με εκείνη του πανηγυριού ή του γάμου.Έτσι λοιπόν όταν πρόκειται για μεγάλη φασαρία, λέμε συνήθως «του κουτρούλη το πανηγύρι» ή «του κουτρούλη ο γάμος»...

Μοριάς-Τόπος Ηρώων

 

Η γιγαντοαφίσα που κοσμούσε το κτίριο του διοικητηρίου στη Καλαμάτα το 2021 με αναφορά στις πρώτες μάχες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

Η Μεγάλη Ρήτρα του Λυκούργου

Η Μεγάλη Ρήτρα του Λυκούργου που αποτελεί το αρχαιότερο Σύνταγμα όλων των εποχών της ιστορίας του πλανήτη.




Η υπό την καθοδήγηση του Μαντείου των Δελφών κατάθεση της νομοθεσίας («Ρήτρας») του Λυκούργου, ήλθε να εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς πολιτικής και κοινωνικής ευνομίας σε μία πραγματικότητα έως τότε πολύ δύσκολη στη διαχείρισή της. Έως τότε, αν δεχθούμε την περιγραφή του Ηροδότου, οι Σπαρτιάτες ήσαν «ΚΑΚΟΝΟΜΩΤΑΤΟΙ ΣΧΕΔΟΝ ΠΑΝΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ» και διευθετούσαν τις διαφορές τους με βάση τους λεγομένους «Τεθμούς», δηλαδή πατροπαράδοτους θεσμούς, άγραφους φυλετικούς νόμους, που ίσχυαν τουλάχιστον από την μακρινή εποχή του Αιγιμιού, βασιλέως των Δωριέων, πριν την επιστροφή των Ηρακλειδών στην Πελοπόννησο.

Με τη λυκούργεια «Ρήτρα» (εκ του ρήματος «είρω», λέγω):

ΔΙΟΣ ΣΥΛΛΑΝΙΟΥ ΚΑΙ ΑΘΑΝΑΣ ΣΥΛΛΑΝΙΑΣ ΙΕΡΟΝ ΙΔΡΥΣΑΜΕΝΟΝ, ΦΥΛΑΣ ΦΥΛΑΞΑΝΤΑ ΚΑΙ ΩΒΑΣ ΩΒΑΞΑΝΤΑ, ΤΡΙΑΚΟΝΤΑ ΣΥΝ ΑΡΧΑΓΕΤΑΣ ΚΑΤΑΣΤΗΣΑΝΤΑ, ΩΡΑΣ ΕΞ ΩΡΑΣ ΑΠΕΛΛΑΖΕΙΝ ΜΕΤΑΞΥ ΒΑΒΥΚΑΣ ΤΕ ΚΑΙ ΚΝΑΚΙΩΝΟΣ, ΤΟΥΤΟΥΣ ΕΙΣΦΕΡΕΙΝ ΤΕ ΚΑΙ ΑΦΙΣΤΑΣΘΑΙ, ΔΑΜΩι ΔΕ ΤΑΝ ΚΥΡΙΑΝ ΗΜΕΝ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ

Navarino-Ελαιογραφία

 

Προετοιμασίες για πυρηνικό πόλεμο

 

Οδηγίες στους πολίτες του  New Jersey πάνω σε μέσα μαζικής μεταφοράς για το τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση ραδιενεργής ακτινοβολίας ....

Γενναίος Κολοκοτρώνης-Ο έφηβος οπλαρχηγός του 1821

Βάσει εντολών που είχε λάβει από τον πατέρα του στις 2 Ιουλίου 1827, ο Γενναίος είχε ξεκινήσει να στρατολογεί στην περιοχή της Καρύταινας, με πρόθεση να κατευθυνθεί στα μέρη που είχαν προσκυνήσει.Πριν ξεκινήσει όμως, βρέθηκε σε άμυνα από μια αιφνιδιαστική ισχυρή επίθεση δυνάμεων του Ιμπραήμ στην Καρύταινα από 10.000 άνδρες, με σκοπό την εκ νέου λεηλασία της περιοχής. Καθώς οι Τούρκοι βάδιζαν καίγοντας και λεηλατώντας την Άκοβα με κατεύθυνση προς την Καρύταινα, ο Γενναίος με μόλις 300 οπλοφόρους και ο Πλαπούτας με άλλους 200 έμειναν σε απελπιστική κατάσταση έναντι του αντιπάλου. Μην έχοντας άλλη επιλογή, ο Γενναίος κατάφερε να εξαπατήσει τον εχθρό, τακτοποιώντας σωρούς με κεραμίδια να φαίνονται σαν στρατιώτες, και το ίδιο έκανε με πέτρες και ο Πλαπούτας στους γύρω λόφους.


Όταν πλησίασαν οι Τούρκοι στην Καρύταινα, ο Γενναίος με τους λίγους στρατιώτες του έκανε μια νυχτερινή επιδρομή στο στρατόπεδό τους πυροβολώντας αιφνιδιαστικά μέσα στη νύχτα. Χωρίς να υπάρχει συνεννόηση, πυροβόλησαν και οι στρατιώτες του Πλαπούτα από τους γύρω λόφους και οι Τούρκοι πανικοβλήθηκαν καθώς πίστεψαν ότι είχαν κυκλωθεί από υπέρτερες δυνάμεις, και χτυπώντας τα ταμπούρλα για συναγερμό παραλίγο να σκοτωθούν μεταξύ τους. Πιστεύοντας ότι βρίσκονταν ενώπιον ισχυρών ελληνικών δυνάμεων οπισθοχώρησαν προς τα Μαγουλιανά, όπου οι Έλληνες αμύνθηκαν με γενναιότητα από τις σπηλιές όπου είχαν καταφύγει, ενώ η (ανυπόστατη) φήμη ότι ερχόταν στην περιοχή ο Γενναίος με πολλά στρατεύματα εξανάγκασε τους Τούρκους να εκκενώσουν την περιοχή.

Αμέσως διαδόθηκαν στην Καρύταινα φήμες ότι δήθεν ο 21 ετών τότε Γενναίος, είχε εξολοθρεύσει χιλιάδες Αιγυπτίους του Ιμπραήμ και από όπου περνούσε ο νεαρός οπλαρχηγός γινόταν δεκτός με κωδωνοκρουσίες, πυροβολισμούς στον αέρα και ευχές από τα γυναικόπαιδα, καθώς όλοι πίστευαν ότι είχαν σωθεί οριστικά. Ο ίδιος συμμετείχε πρόθυμα στους πανηγυρισμούς χωρίς να φανερώνει την αλήθεια στους ομοεθνείς του για τον θανάσιμο κίνδυνο που δεν είχε εξουδετερωθεί. Πάντως, έστω και με τη βοήθεια της τύχης, ο Γενναίος κατάφερε να ασφαλίσει την Καρύταινα σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία για την επανάσταση, γεγονός που συντέλεσε να κρατηθεί ακμαίο το επαναστατικό φρόνημα σε μια κρίσιμη επαρχία της Πελοποννήσου.
Έπειτα από σχετική διαταγή του πατέρα του τον Ιούνιο του 1827, ο Γενναίος ξεκίνησε μια περιοδεία στην Ηλεία για να εμποδίσει το προσκύνημα όσων αμφιταλαντεύονταν (και δεν ήταν λίγοι αυτοί), να φέρει πίσω στις τάξεις των επαναστατών όσους είχαν αυτομολήσει, αλλά και να τιμωρήσει παραδειγματικά όσους θα αρνούνταν να αποτινάξουν το προσκύνημα που είχαν κάνει. Ο Γενναίος έκαψε κάποιες καλύβες προσκυνημένων για παραδειγματισμό και αποφάσισε να σκοτώσει με βασανιστήρια τον προύχοντα Κρεστενίτη, που πρώτος δέχτηκε τους Τούρκους και παρέσυρε πολλούς άλλους να τον μιμηθούν. Τελικά, έπειτα από παραινέσεις των ντόπιων οπλαρχηγών Παπασταθόπουλου και Ιωάννη Πέτα, ο Γενναίος τον άφησε να ζήσει, αλλά τον εξευτέλισε διά δημόσιου εμπτυσμού.


Όλοι οι ντόπιοι γύρισαν με το μέρος των επαναστατών, ενώ τον Ιούλιο ο Γενναίος έμαθε από τη Ζάκυνθο ότι στο Λονδίνο οι Μεγάλες Δυνάμεις συζητούν για την ελευθερία της Ελλάδας και οι στρατιώτες του έριχναν βολές στον αέρα πανηγυρίζοντας προς εμψύχωση όλων, αλλά ο λαός αποκαμωμένος δεν τους πίστευε. Ακολούθως έγινε η μεγάλη μάχη στον λόφο της Καυκαριάς στις 26-27 Αυγούστου 1827, όπου οι Έλληνες με επικεφαλής τους Πλαπούτα, Δημήτριο Μελετόπουλο και Χρήστο Φωτομάρα, καλά οχυρωμένοι, αμύνθηκαν με επιτυχία στις επιθέσεις 7.000 Τουρκοαιγυπτίων και 500 προσκυνημένων. Στη σφοδρή διήμερη μάχη ο Γενναίος δεν έλαβε μέρος αλλά έδρασε επικουρικά στη γύρω περιοχή, ενώ οι Τούρκοι είχαν πάνω από 400 νεκρούς, 16 αξιωματικούς και έναν σημαιοφόρο.


Σε όλη την περίοδο λίγο πριν από τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, ο Γενναίος ανέπτυξε μια αξιοθαύμαστη προσπάθεια παρενόχλησης και παρεμπόδισης των Αιγυπτίων σε πολλά σημεία στη δυτική και κεντρική Πελοπόννησο. Στις 21 Σεπτεμβρίου του 1827 στη Δίβρη, ο Γενναίος αντιμετώπισε ένα Σώμα 7.000 Αιγυπτίων με μόνο 2.500 οπλοφόρους και κατάφερε ύστερα από συνεχείς αψιμαχίες και ακροβολισμούς να το εμποδίσει να εισβάλει στην Καρύταινα,σώζοντας εκ νέου την περιοχή. Τους ντόπιους κατοίκους που προσκύνησαν τους επανέφερε στην επανάσταση χρησιμοποιώντας τις ίδιες σκληρές μεθόδους που είχε χρησιμοποιήσει και στην υπόλοιπη Ηλεία.

Τη σημαντική νίκη του Γενναίου στη Δίβρη παρουσιάζει το δημοτικό τραγούδι (της τάβλας) «Μπραΐμης ξεκίνησε»:
Ορέ, Μπραΐμης εξεκίνησε ορέ, την Δίνρη να πατήσει,

Ορέ, με δυο χιλιάδες τακτικούς, ορέ κι εξήντα δυο κανόνια,

Ορέ, Γενναίος σαν το έμαθε, ορέ, τσακίστηκε στα γέλια

Ορέ, πιάνει και φτιάνει ένα ορδί, ορέ στης Δίβρης τ’ αμπέλια.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ιμπραήμ κατηγορούσε τον Γέρο του Μοριά ως «δειλό», αφού έστελνε συνεχώς στη μάχη τον γιο του και αυτός έμενε πίσω. Ακόμη και ο ίδιος ο Ιμπραήμ, σε συζήτησή του με Έλληνες οπλαρχηγούς κατά την ανταλλαγή αιχμαλώτων, παραδέχθηκε τις ικανότητες του Γενναίου, ενώ επαίνεσε και τον Θ. Κολοκοτρώνη για την ικανότητά του να ελίσσεται και να του ξεφεύγει επί τρία χρόνια στα ίδια μέρη. Σύμφωνα με τον Φωτάκο: «Ο Γενναίος ήταν ο μόνος στρατηγός, που έμπαινε εις το ρουθούνι των Αράβων, εζάλισε κατά τούτο τον Ιμπραήμ και το μαρτυρεί όλη η Πελοπόννησος».
Είναι λοιπόν αναμφίβολο, από όσα έχουμε αναλύσει ως τώρα, ότι η Πελοπόννησος και οι οπλαρχηγοί της, με πρωταγωνιστή τον Γενναίο, αντιστέκονταν νικηφόρα στον Ιμπραήμ[15] μέχρι και τις παραμονές της ναυμαχίας του Ναυαρίνου και σε καμία περίπτωση δεν είχαν καταθέσει τα όπλα,[16] ασχέτως των δυσχερειών ανεφοδιασμού που αντιμετώπιζαν. Ήδη ο Μεχμέτ Αλής είχε μεγάλη αμφιβολία για την τελική νίκη στην Πελοπόννησο, καθώς οι πολεμικές επιχειρήσεις είχαν κοστίσει 25 εκατομμύρια ισπανικά τάλιρα, αλλά το τέλος της εκστρατείας δεν έδειχνε κοντινό, ενώ η διεθνής θέση της Πύλης έναντι των Μεγάλων Δυνάμεων γινόταν συνεχώς χειρότερη.Ο Αγώνας συνεχιζόταν τραχύς και αμφίρροπος, και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι τελικά θα νικούσε ο Ιμπραήμ,ο οποίος δεν είχε πετύχει κανέναν αντικειμενικό του σκοπό, είχε ηττηθεί στη Μάνη, είχε ματαιωθεί οριστικά το προσκύνημα στην Αχαΐα, ενώ και ο στρατός του επίσης δεν ήταν σε καλή κατάσταση. Οι Έλληνες άμαχοι, μετά τον πρώτο αιφνιδιασμό από τη γενοκτονική μανία του Ιμπραήμ, είχαν καταφέρει να βρουν ανορθόδοξους τρόπους διαβίωσης στην ύπαιθρο που τους εξασφάλιζαν την ατομική τους ασφάλεια και την επιβίωσή τους, έστω και υπό αντίξοες συνθήκες.

Νομίζω ότι με υποθέσεις δεν γράφεται ιστορία. Αν, για παράδειγμα, κάποιος σταματούσε την εξιστόρηση των γεγονότων στο σημείο που η στρατιά του Δράμαλη ξεχυνόταν προς το Άργος και οι Έλληνες σκορπούσαν στα όρη, προφανώς θα έβγαζε το συμπέρασμα ότι η επανάσταση ασφαλώς θα γνώριζε τη συντριβή. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη όμως. Ομοίως και η υπόθεση ότι ο Ιμπραήμ θα λύγιζε τους Έλληνες αποτελεί μια πολύ πιθανή εξέλιξη, αλλά σίγουρα όχι ένα ιστορικό γεγονός. Έτσι, ο ισχυρισμός ότι η ελευθερία των Ελλήνων οφείλεται στην επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων και στη ναυμαχία του Ναυαρίνου, εκτός από ανακριβής είναι και ανευλαβής απέναντι στους αγωνιστές, όπως ο Γενναίος, ο Πλαπούτας και ο Νικηταράς, που διατήρησαν τη δάδα της επανάστασης αναμμένη μέχρι την τελευταία στιγμή. Χωρίς τη συνεχή αντίσταση των Ελλήνων απέναντι στον Ιμπραήμ, η ναυμαχία του Ναυαρίνου πιθανά να μη γινόταν, γιατί δεν θα υπήρχε λόγος να γίνει. Επίσης, ως προς την επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι οι Έλληνες είχαν νικήσει στον πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η εκστρατεία του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο αποτελούσε ουσιαστικά επέμβαση μιας τρίτης δύναμης.

Ο Ιμπραήμ γύρισε τον Αύγουστο στην Τριπολιτσά με τα λάφυρα από τις τελευταίες του επιδρομές στη βορειοδυτική Πελοπόννησο. Η επόμενη προτεραιότητά του ήταν να θέσει την ενδοχώρα της Μεσσηνίας υπό την απόλυτη κυριαρχία του, κάτι που δεν είχε καταφέρει ως τότε, παρά το γεγονός ότι κατείχε τα κάστρα της. Σύντομα όμως έμαθε τα νέα ότι όσοι προσκύνησαν είχαν ξανά μεταστραφεί και προσχωρήσει στην επανάσταση, άρα η όλη προσπάθεια που είχε γίνει είχε αποβεί επί ματαίω. Επίσης, τα στρατεύματά του είχαν αποτύχει σε δύο συνεχόμενες επιδρομές να λεηλατήσουν την Καρύταινα και τις γύρω περιοχές της, μάλλον απρόσμενα, χάρις στις φιλότιμες και εφευρετικές προσπάθειες του Γενναίου. Υπό την επήρεια των αποτυχιών αυτών, ο Ιμπραήμ ζήτησε τον Αύγουστο από τους Μεσσήνιους να προσκυνήσουν, αλλά χωρίς να παρέχει ιδιαίτερες υποσχέσεις και περιποιήσεις όπως στην Αχαΐα, παρά μόνο τους απείλησε ότι θα κόψει τα ελαιόδεντρά τους σε αντίθετη περίπτωση. Οι Μεσσήνιοι απάντησαν με γενναιότητα απορρίπτοντας αγέρωχα το τελεσίγραφο, αλλά ζήτησαν από τον Κολοκοτρώνη ενισχύσεις, καθώς είχε καταστεί ορατός ο κίνδυνος της ολικής καταστροφής των περιουσιών τους. Οι οδηγίες του Κολοκοτρώνη προς τον Νικηταρά και τον Γενναίο ήταν να οδηγήσουν όλες τους τις δυνάμεις στη Μεσσηνία και να καταπολεμήσουν πάση θυσία τον εισβολέα, όπως είχαν κάνει με επιτυχία τους προηγούμενους μήνες.
Πριν ξεκινήσει την επιδρομή του στην ενδοχώρα της Μεσσηνίας, ο Ιμπραήμ περίμενε τον αιγυπτιακό στόλο στο Ναυαρίνο, που του έφερε νέες ενισχύσεις και πολεμοφόδια. Ήδη όμως στις 6 Ιουλίου 1827, ύστερα από πολυετείς παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων, είχε υπογραφεί το πρωτόκολλο του Λονδίνου, που προέβλεπε κατάπαυση του πυρός και την ίδρυση αυτόνομης ελληνικής επικράτειας που θα τελούσε υπό την προστασία τους και υπό την υψηλή κυριαρχία της Πύλης. Το αποτέλεσμα του πρωτοκόλλου αυτού ήταν η παρουσία ενός ισχυρού στόλου των τριών Μεγάλων Δυνάμεων στο Αιγαίο τον Σεπτέμβριο του 1827 για να επιβάλουν την κατάπαυση του πυρός. Η ελληνική κυβέρνηση αποδέχθηκε αμέσως τους όρους του πρωτοκόλλου, αλλά η Πύλη αρνήθηκε κάθε συζήτηση και ο Ιμπραήμ, αδιαφορώντας για τις προειδοποιήσεις των τριών ναυάρχων, εξαπέλυσε τον Οκτώβριο όλο του τον στρατό στη μεσσηνιακή γη με εντολή να καταστρέψουν οτιδήποτε παρήγαγε τροφή, ζωντανό ή άψυχο, όπως είχε σχεδιάσει αρχικά. Οι εισβολείς ξεκίνησαν το καταστροφικό τους έργο υλοτομώντας χιλιάδες συκιές και ελιές, αδιαφορώντας για την παρουσία του συμμαχικού στόλου στην περιοχή. Ο Θ. Κολοκοτρώνης ενημέρωσε εγγράφως τον Κόδριγκτον στις 22 Σεπτεμβρίου ότι ο Ιμπραήμ δεν συμμορφωνόταν με την κατάπαυση του πυρός, αλλά αντίθετα κατέστρεφε τη Μεσσηνία.Συνεπακόλουθα, ο Kodrigton οδήγησε τον συμμαχικό στόλο στο λιμάνι του Ναυαρίνου στις 5 Οκτωβρίου 1827, για να εξαναγκάσει τον Ιμπραήμ να συμμορφωθεί με τους όρους του πρωτοκόλλου. Έπειτα από αψιμαχίες μεταξύ των δύο στόλων ακολούθησε ναυμαχία, κατά την οποία βυθίστηκε σχεδόν το σύνολο του τουρκοαιγυπτιακού στόλου.

 Γιάννης Δασκαρόλης

(Απόσπασμα από το βιβλίο του ''Γενναίος Κολοκοτρώνης-Ο έφηβος οπλαρχηγός του 1821'')

Η ιστορία του Αυστραλού στρατιώτη που αιχμαλωτίστηκε στην Καλαμάτα

Ο Αυστραλός στρατιώτης που βλέπουμε να στέκεται μπροστά σε ένα περίπτερο στο λιμάνι της Καλαμάτας είναι ο Vernon William Sydney Craig ο οποίος μαζί με άλλους 7-8.000 Αυστραλούς, Νεοζηλανδούς και Βρετανούς στρατιώτες συνελήφθησαν ως αιχμάλωτοι πολέμου από τους Γερμανούς περί της 29/30ης Απριλίου 1941. Ο εγγονός του Peter Thompson μας μετέφερε τα εξής: "Eίναι φανταστικό! Το να τον βλέπεις νεαρό άνδρα σε μια τόσο ευάλωτη εποχή είναι καθότι συγκινητικό. Ο παππούς μου μιλούσε πάντα με αγάπη για τον σύντομο χρόνο του που πέρασε στην Ελλάδα μετά τη βόρεια Αφρική. Αφού συνελήφθη

ΝΕΣΤΟΡΕΙΑ 2022

 

Η έναρξη για τα «ΝΕΣΤΟΡΕΙΑ 2022» θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 31η Ιουλίου και ώρα 9.00 π.μ.

Η Χώρα επιστρέφει στους ρυθμούς των Νεστορείων, προσκαλώντας τους δημότες και τους επισκέπτες σε αυτή την γιορτή. 

Αναλυτικά το Πρόγραμμα για τα «ΝΕΣΤΟΡΕΙΑ 2022»:

ΔΗΛΟΣ-Το ιερό νησί

Η Ιστορία της Δήλου είναι αξεδιάλυτα συνδεδεμένη με την Μυθολογία της, αφού θεωρούνταν ως ο γενέθλιος τόπος του Απόλλωνα, γιου του Δία, και της Αρτέμιδας, και, επομένως, τόπος ιερός. Ακόμα και η γεωγραφική της θέση είχε καθοριστεί με όρους μυθολογικούς, γιατί πριν καταστεί Δήλος (=Φανερή) είχε υπάρξει ένας βράχος που λεγόταν Ορτυγία και που έπλεε εδώ και κει, και έτσι η θέση της ήταν Άδηλος.

 Ο Ποσειδώνας ήταν που αγκυροβόλησε τη Δήλο στην ξεχωριστή θέση της, στο μαθηματικό κέντρο του Αιγαίου και στο κέντρο του κύκλου των Κυκλάδων: Σχεδόν ισαπέχει από την χερσαία Ελλάδα στα βορειοδυτικά και τα νησιά Χίο και Ρόδο στα ανατολικά, την Κρήτη στα νότια και την Πελοπόννησο στα δυτικά. Η γεωγραφική της θέση τράβηξε το ενδιαφέρον των αρχαίων Ελλήνων, όπως έκαναν και άλλοι τόποι με το ίδιο γεωμετρικά σημαντική θέση σύμφωνα με τους πολύπλοκους μαθηματικούς τους υπολογισμούς, όπως π.χ. οι Δελφοί. 

Με δεδομένη την θέση του νησιού, η δημιουργία αυτών των μύθων ήταν μόνο θέμα χρόνου. Και ακριβώς τότε ο Μύθος συναντά την Ιστορία, γιατί η γεωγραφική θέση της Δήλου την έκανε όντως πλούσια όπως είχε υποσχεθεί η μητέρα του Απόλλωνα, η Λητώ. Εκείνο που η Λητώ είχε αποτύχει να προβλέψει ήταν οι συμφορές και οι καταστροφές και η σκλαβιά και οι εκατόμβες θυμάτων που θα προξενούσε αυτός ακριβώς ο πλούτος, σε τέτοιο βαθμό που η Δήλος ερημώθηκε και δεν ξανακατοικήθηκε ποτέ πια για δύο χιλιετίες!
Ο Μύθος
Στις πρώτες μυθολογικές αναφορές η Δήλος εμφανίζεται ως ένας αφανής περιφερόμενος θαλασσινός βράχος που σχηματίστηκε όταν η Αστερία, αδελφή της Λητούς, μεταμορφώθηκε σε βράχο ενώ την καταδίωκε ο Δίας. Στη συνέχεια ο Δίας «ερωτεύτηκε» την ίδια τη Λητώ και όταν εκείνη έμεινε έγκυος, αντιμετώπισε την οργή της Ήρας, της γυναίκας του Δία, που δεν πίστεψε πως η Λητώ ήταν τελείως αθώα για το τσιλιμπούρδισμα του άντρα της. Η οργισμένη Ήρα συνωμότησε με τους άλλους θεούς να εμποδίσουν τη Λητώ να γεννήσει τα δίδυμα παιδιά της οπουδήποτε στη γη που φώτιζε ο ήλιος. Και όχι μόνο αυτό: πρόσταξε την Ειλείθυια, θεά του τοκετού, να αφήσει την Λητώ αβοήθητη. Η Ειλείθυια, πανάρχαια* αλλά ελάσσων θεά, έπρεπε να υπακούσει. Έτσι η άμοιρη Λητώ περιφερόταν χωρίς ελπίδα για βοήθεια και η ώρα της πλησίαζε.
Ο Δίας παρακάλεσε τον αδελφό του, τον Ποσειδώνα, να βοηθήσει να βρεθεί για τη Λητώ ένας οποιοσδήποτε τόπος για να γεννηθούν τα παιδιά του. 

Ο Ποσειδώνας δεν ήθελε να έρθει σε ρήξη με τους υπόλοιπους θεούς ούτε να πατήσει την υπόσχεση που τους είχε δώσει, έτσι βρήκε το τέχνασμα να πάρει τον αθέατο βράχο, την Άδηλο, και να την αγκυροβολήσει σε μια καλοδιαλεγμένη θέση με τέσσερεις κολώνες από αλυσίδες φτιαγμένες από διαμαντένιους κρίκους σκληρούς σαν πέτρα. Μετά τη μετονόμασε σε Δήλο (=φανερή). Όσο απίστευτος και να μας φαίνεται σήμερα αυτός ο μύθος, στάθηκε αιτία για τον χαμό πολλών γενναίων αλλά άμυαλων κυνηγών θησαυρών μέσα στους αιώνες, που χάθηκαν προσπαθώντας να βρούν και να βγάλουν από το βυθό αυτές τις αμύθητης αξίας αλυσίδες!