Καψοκαβάδης Αλέξανδρος: Ζωγράφος-Καθηγητής Καλών Τεχνών. Σπούδασε στις Η.Π.Α. και στο Πολυτεχνείο Κρήτης.Ζει και εργάζεται στα Χανιά. Ενδιαφέρεται η τέχνη να στέλνει κοινωνικά και πολιτικά μυνήματα όπως έργα εναντίον του πολέμου, της κοινωνικής δυστυχίας και της ανισότητας. Τοπία και ρομαντισμός είναι ένα άλλο μέρος της εργασίας του, όπως και η μοντέρνα τέχνη.
Η Τέχνη γίνεται αντιληπτή με το συναίσθημα, λέει στις ´διαδρομές´ ο ζωγράφος, καθηγητής Καλών Τεχνών κ. Αλέξανδρος Καψοκαβάδης. Ο ίδιος τονίζει πως η Τέχνη είναι για να μεταφέρει συναισθήματα και μηνύματα και σε αυτό συνίσταται η αξία ενός έργου. Υποστηρίζει πως παρθενογένεση στην Τέχνη δεν υπάρχει ενώ καυτηριάζει την τραγική έλλειψη καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στη Μέση και Ανωτάτη βαθμίδα, υπογραμμίζοντας πως έτσι οι δημιουργικές, πνευματικές και καλλιτεχνικές δυνάμεις του τόπου, που θα έδιναν έκφραση στην πολιτιστική μας μνήμη και κληρονομιά,θα παραμένουν εσαεί ανέκφραστες.
Πολυσχιδής, καυστικός, με λόγο μεστό που δεν ´φοβάται´ να πει τα πράγματα με το όνομά τους, ο καταξιωμένος ζωγράφος μίλησε στις ´διαδρομές´ σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης… για την απουσία μιας σχολής Καλών Τεχνών από τα Χανιά, για ´Ελληνες νεόπλουτους, ανίδεους περί Τέχνης´ αλλά και για ομότεχνούς του, ´καλλιτεχνικούς φωστήρες´, που ενώ ´θεωρούν τον λαό ακαλλιέργητο και χωρίς πολιτιστικές ευαισθησίες, δεν έκαναν απολύτως τίποτα τόσα χρόνια για να τον διαπαιδαγωγήσουν καλλιτεχνικά και αισθητικά´.
Στην τελευταία ομαδική έκθεση ζωγραφικής στην οποία συμμετείχατε στο Κ.Α.Μ., δίπλα σε έναν πίνακα σας είχατε σημειώσει: ´Η Τέχνη δεν είναι για να αποκοιμίζει και να τέρπει, είναι για να αφυπνίζει και ως τέτοια την αντιλαμβάνομαι, ιδίως στην σημερινή κατάσταση που βρίσκεται η πατρίδα μας. Δεν μπορούμε να ξεφαντώνουμε αποστρέφοντας τα μάτια απ’ ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Μόνο έτσι ο λαός αφυπνίζεται και κάνει κάτι και μπορεί να υπάρξει ελπίδα για τις επερχόμενες γενιές. Πρέπει τα μηνύματά μας δια μέσου της Τέχνης να είναι διαχρονικά´. Πώς μπορεί η Τέχνη να αφυπνίσει;
Η Τέχνη μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους, να τους ευαισθητοποιήσει. Φιλτράρει τα συναισθήματά τους, τα εξευγενίζει. Μαλακώνει την σκληρή καρδιά τους και φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά τον ένα στον άλλο. Οπως έλεγε ο Μπρεχτ, ´η Τέχνη από μονή της δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, μπορεί όμως να δώσει τη δύναμη στους ανθρώπους για να αλλάξουν τον κόσμο´. Υπάρχουν έργα συγχρόνων καλλιτεχνών ιδίως ξένων που προσπαθούν να αφυπνίσουν τους θεατές με το περιεχόμενό τους και να τους ευαισθητοποιήσουν πάνω σε καίρια προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Αυτό είναι που προσφέρει η Τέχνη σήμερα.
Από την εποχή των Μεδίκων της Φλωρεντίας μέχρι τους σημερινούς συλλέκτες, η συλλογή έργων Τέχνης είναι ένας τρόπος επίδειξης δύναμης και μεγάλης περιουσίας. Τι προσφέρει η Τέχνη στους υπόλοιπους, σ’ εμάς τους ´κοινούς θνητούς´;
Η σημερινή Τέχνη, κυρίως στην Ελλάδα, εκτός μερικών εξαιρέσεων, δεν προσφέρει πολλά στους ανθρώπους, γιατί πολλοί καλλιτέχνες ενδιαφέρονται για το χρήμα και δεν δίνουν κομμάτι της ψυχής τους. Οι περισσότερες κοσμικές γκαλερί προωθούν τέτοια έργα, άψυχα, επαναλαμβανόμενα, επιδερμικά, χωρίς να συνταράζουν. Χωρίς, να συγκρούονται με το κάθε κατεστημένο. Δεν πειραματίζονται. Ισως οι ίδιοι οι καλλιτέχνες να μην θέλουν να ταράξουν τα νερά, να έχουν πέσει σε νωχέλεια ή χειμερία νάρκη. Δεν τους ταρακουνάει τίποτα. Ομως, μεταξύ της Φλωρεντινής περιόδου και των σημερινών συλλεκτών, υπάρχει μια θεμελιακή διαφορά. Οι τότε ηγεμόνες της Φλωρεντίας, ήταν ευρείας μορφώσεως και πραγματικοί λάτρεις και υποστηρικτές των Τεχνών. Οι σημερινοί συλλέκτες, κυρίως ξένοι και ανώνυμοι, το κάνουν για επένδυση, ενώ οι Ελληνες νεόπλουτοι, εκτός μερικών εξαιρέσεων, είναι ανίδεοι περί Τέχνης και το κάνουν για να καλύψουν την καλλιτεχνική τους ένδεια.
Ποιο είναι το πιο σημαντικό προσωπικό χαρακτηριστικό, με το
οποίο πρέπει να είναι οπλισμένος ένας ζωγράφος;
Εκτός από τη μεγάλη θέληση, άπειρη υπομονή και επιμονή και θάρρος, ένας καλλιτέχνης πρέπει να μελετάει συνεχώς τα έργα των μεγάλων καλλιτεχνών και να τελειοποιεί την Τέχνη του.
Να κατανοεί και να διορθώνει τα λάθη του και η κάθε αποτυχία του να είναι η αρχή για ένα νέο ξεκίνημα. Αλλά πάνω από όλα, να αγαπάει τον άνθρωπο. Η ανθρώπινη ζωή είναι πάνω από την Τέχνη.
Πώς, μετά από τόσους αιώνες Τέχνης, μπορεί να καταφέρει ένας νέος ζωγράφος να βρει κάτι καινούργιο να μας δείξει και να διαφοροποιηθεί;
Το καινούργιο και διαφορετικό αλλά, συνάμα ουσιαστικό, που προφανώς εννοείται, υπάρχει μέσα στον κάθε καλλιτέχνη. Πρέπει ο κάθε ζωγράφος, ανεξαρτήτου ηλικίας, να απαλλαγεί από τα δεσμά του και να αφουγκραστεί τους χτύπους της καρδιάς και τη φωνή της ψυχής του. Ερεθίσματα και αιτίες υπάρχουν εκατοντάδες τριγύρω του και μέσα του, πρέπει να τα φιλτράρει και να εκφράζει αυτό που τον συνταράζει συθέμελα. Επίσης, τα σημαντικά έργα Τέχνης, όσο καινοτόμα και να φαίνονται, βασίζονται στη συλλογικά αποκτηθείσα γνώση και εμπειρία, όλων των προγενεστέρων γενεών. Υπό αυτή την έννοια, τίποτε δεν είναι ολοκληρωτικά καινούργιο και νέο, όσο πρωτοποριακό, ριζοσπαστικό και ανατρεπτικό και αν φαίνεται. Ακόμη, και αν πρόκειται για αντίδραση ή επανάσταση του νέου, επί του παλιού. Γι’ αυτό, η μελέτη της ζωγραφικής Τέχνης και όλων των κινημάτων και τεχνοτροπιών και μάλιστα από το πρωτότυπο, είναι όχι μονό σημαντική προϋπόθεση, αλλά, αναγκαιότητα για να γεννηθεί το νέο και το καινούργιο.
Τι είναι πρωτότυπο, διαφορετικό, ουσιώδες, τι είναι εφήμερο, τι μπορεί να είναι παντοτινό και πώς το ξεχωρίζετε;
Δεν υπάρχει κάποιος ακλόνητος κανόνας ή ορισμός για το τι είναι έργο Τέχνης. Και αυτό γιατί υπάρχουν τόσες διαφορετικές μορφές Τέχνης, που όπως λέει ο Leonardo Da-Vinci, η Τέχνη είναι σαν τα φυσικά φαινόμενα, σαν τα θαύματα της φύσης που είναι άπειρα και δεν επαναλαμβάνονται.
Ετσι είναι και με όλα τα μεγαλειώδη έργα. Η Τέχνη γίνεται αντιληπτή με το συναίσθημα. Οσο για το παντοτινό, υπάρχει μόνο το σύμπαν, η ψυχή του ανθρώπου και ο Θεός.
Ο Πλάτωνας έλεγε πως τα έργα των ανθρώπων είναι αντίγραφα των αντιγράφων. Οτι δηλαδή η ομορφιά της φύσης και του σύμπαντος είναι απαράμιλλη. Κανένα έργο ανθρώπινο δεν μπορεί να την πλησιάσει. Τι αποτελεί έμπνευση για εσάς;
Αυτό που λέει ο Πλάτωνας είναι αλήθεια… Ομως η Τέχνη είναι για να μεταφέρει συναισθήματα και μηνύματα και σε αυτό συνίσταται η άξια ενός έργου τέχνης.
Εμπνευση για μένα αποτελεί να συμμετάσχω και να αγωνίζομαι, πλάι στους ανθρώπους, για τη λύση των προβλημάτων που βασανίζουν και απειλούν καθημερινά την ανθρωπότητα και τον πλανήτη μας. Αλλά έμπνευση επίσης αποτελεί η ενατένιση της θαυμαστής αρμονίας του Σύμπαντος και οπωσδήποτε ο έρωτας.
Ο ζωγράφος και ακαδημαϊκός Δημήτρης Μυταράς είχε πει πως: ´Δεν μπορείς για έναν πίνακα να πεις ένα ξερό «μου αρέσει ή δεν μου αρέσει». Πρέπει να έχεις κουλτούρα για να τον διαβάσεις´. Ποια είναι η γνώμη σας;
Αντίθετα, πιστεύω πως ο Ελληνικός Λαός έχει και την παιδεία και τον πολιτισμό. Είναι θέμα παράδοσης. Αυτό που οι Ελληνες δεν έχουν είναι η καλλιτεχνική εκπαίδευση που όφειλε να τους παρέχει η Πολιτεία. Φαίνεται πως πολλοί Ελληνες του καλλιτεχνικού κατεστημένου, μεταξύ αυτών και ο κ. Μυταράς, θεωρούν τον ελληνικό λαό, πολιτιστικά ακαλλιέργητο κι άξεστο, γιατί δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει τη ´μεγαλειώδη´ αξία των έργων τους. Το ερώτημα όμως παραμένει: όλοι αυτοί οι καλλιτεχνικοί φωστήρες, οι κρατούντες τα ηνία της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και τις Παπικές θέσεις ισχύος, αν πράγματι πίστευαν ότι ο λαός ήταν ακαλλιέργητος και χωρίς πολιτιστικές ευαισθησίες, τι έκαναν τόσα χρόνια σαν υπεύθυνοι εθνοπατέρες για να διαπαιδαγωγήσουν καλλιτεχνικά και αισθητικά τον λαό; Η απάντηση είναι, απολύτως τίποτα. Ενα μηδέν. Πρόκειται για μια μεγάλη υποκρισία. Αποστερούν από τον λαό το αναφαίρετο δικαίωμά του για απρόσκοπτη και ελεύθερη πρόσβαση στη καλλιτεχνική παιδεία, όπως γίνεται παντού στο κόσμο, και τον απαξιώνουν επιπλέον, σαν απαίδευτο και ακαλλιέργητο! Αυτοί οι άνθρωποι δεν αγαπούν ούτε τη Τέχνη, ούτε τον ελληνικό λαό, ούτε τον άνθρωπο.
Πάρα την πλούσια πολιτιστική και καλλιτεχνική παραγωγή στον τόπο μας, και πάρα τις όποιες εξαγγελίες έχουν γίνει κατά καιρούς, από τα Χανιά ακόμη απουσιάζει η ίδρυση μιας Σχολής Καλών Τεχνών. Εσείς τι πιστεύετε;
Το καλλιτεχνικό και ακαδημαϊκό κατεστημένο των Αθηνών εμποδίζει με κάθε τρόπο και μέσο τη δημιουργία Tμημάτων Καλών Τεχνών στην επαρχία, γιατί φοβάται πως θα απολέσει τα ψεύτo-προνόμια της αποκλειστικότητάς του. Αν η ακηδεμόνευτη καλλιτεχνική εκπαίδευση με τη δημιουργία ριζοσπαστικών Πρωτοποριακών Tμημάτων Καλών Τεχνών, σε όλα τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, μακριά από τον αποστεωμένο Ακαδημαϊσμό, καταστεί κτήμα του λαού και της νεολαίας μας, θα καταρρεύσουν τα φτιασίδια της μεταμφίεσής τους και θα φανεί η φρικτή γύμνια του. Επί δεκαετίες και γενιές καταδικάζει ένα λαό με ανεπανάληπτη καλλιτεχνική και πολιτιστική ιστορία, τον θεμελιωτή του Δυτικού πολιτισμού, σε καλλιτεχνική πενία και μαρασμό, απλώς για να κολακεύσει τη τυφλή ματαιοδοξία του, το κατεστημένο.
Πιστεύω πως ήταν μεγάλη ατυχία να φύγει από τα Χανιά η Σχολή Καλών Τεχνών που ήταν ό,τι πιο προοδευτικό, ριζοσπαστικό και ανατρεπτικό στη Τέχνη λειτούργησε έκτοτε στην Ευρώπη. Δυστυχώς υπήρξε διχασμός, μεγάλη σύγχυση και τραγική παρανόηση. Εάν λειτουργούσε θα είχε σήμερα περισσότερους από 600 φοιτητές.
Δεν είναι τυχαίο ότι καλλιτεχνικές μητροπόλεις του κόσμου όπως η Καλιφόρνια και το Λονδίνο, έχουν εκατοντάδες σχολές Καλών Τεχνών, σχεδόν μία σε κάθε Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ιδρυμα.
Έγραψε η Ελένη Φουντουλάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου