ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΧΟΝΤΑ ΛΟΓΟΘΕΤΗ ΣΤΟΥΣ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥΣ ΟΦΦΙΚΙΑΛΟΥΣ

Αρκτουάριοι,
Ρεφερενδάριοι,
Άρχοντες Μαΐστορες κ.λπ.

Πώς το Πατριαρχείο
εξακολουθεί και σήμερα
να μοιράζει τίτλους και οφφίκια
σε οικονομικούς, πολιτικούς κ.ά. ταγούς τής Ρωμιοσύνης

Έγραψε o Παπαλουκάς Μπάμπης


Ο βιομήχανος Παναγιώτης Αγγελόπουλος, ο εφοπλιστής Γιάννης Λάτσης, ο επιχειρηματίας Σωκράτης Κόκκαλης, ο πρόεδρος τής ΑΕΚ Δημήτρης Μελισσανίδης και δεκάδες άλλοι γνωστοί επιχειρηματίες, καθηγητές πανεπιστημίων, δικαστικοί κ.λπ. είναι οι μεγάλοι κληρονόμοι των τίτλων τής ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Μπορεί οι τίτλοι αυτοί να μήν τους δόθηκαν από τους βυζαντινούς αυτοκράτορες, τους πήραν όμως, από τον Πατριάρχη.

Η Εκκλησία στις μέρες μας, διαθέτει στις θέσεις κλειδιά τού κρατικού μηχανισμού και τής δημόσιας ζωής έναν δικό της παράλληλο μηχανισμό. Όπως επί οθωμανικής περιόδου συνέχισαν να δίνονταν από το Πατριαρχείο βυζαντινοί τίτλοι σε κοτζαμπάσηδες και άλλους πολιτικοθρησκευτικούς ταγούς τής Ρωμιοσύνης (π.χ. στον πανίσχυρο προεστό τής Λιβαδειάς, Άρχοντα Λογοθέτη) έτσι και σήμερα δίνονται τίτλοι σε οικονομικούς, στρατιωτικούς, θρησκευτικούς, πολιτικούς και άλλους παράγοντες τής δημόσιας ζωής, σε ανθρώπους τής Παιδείας, τής Δικαιοσύνης και γενικά σε επιλεγμένα πρόσωπα τής νεορωμέικης νομενκλατούρας με αμοιβαίο βεβαίως, όφελος.

Άρχοντες Κανστρίνσιοι, Άρχοντες Ακτουάριοι, Άρχοντες Μαΐστορες κ.λπ. κ.λπ..

Το Τάγμα των Αρχόντων
Σήμερα, όλα τα Πατριαρχεία διαθέτουν τους δικούς τους Αρχοντες με πλέον ξακουστό το Τάγμα των Αρχόντων τού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.

«Κέλευσον, κελεύσατε, κέλευσον, Δέσποτα Άγιε, τον νυν προσφερόμενόν Σοι». Με τα λόγια αυτά δύο διάκονοι οδηγούν ενώπιον τού Πατριάρχη τον υποψήφιο Άρχοντα κατά την τελετή τού οφφικίου. «Η μετριότης ημών διά τής Χάριτος τού Παναγίου και Τελεταρχικού Πνεύματος προχειρίζεται σε τον Εντιμότατον Αρχοντα τής τού Χριστού Αγίας και Μεγάλης Εκκλησίας», δηλώνει ο Πατριάρχης και ενδύει τον Αρχοντα με μανδύα και τού δίνει μια αναμμένη λαμπάδα, ενώ όσοι παρακολουθούν την ακολουθία αναφωνούν: «Άξιος... άξιος!».

Σήμερα, 389 άνδρες και γυναίκες είναι οφφικιάλοι τού πατριαρχείου: Από την Εκκλησία τής Ελλάδος 138, από την Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Βρετανίας 135, από την Αρχιεπισκοπή Νέας Ζηλανδίας 14, από την Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας 25, από τη Μητρόπολη Βελγίου 10, από την Ελβετία 30, από τη Γαλλία 18, από τη Γερμανία 8, από την Ιταλία 5 και από την Τουρκία 11. (Πηγή: Μ. Αντωνιάδου: «Οι Άρχοντες τού Φαναρίου, tovima.gr).

Ο «Χρυσούς Σταυρός τής Παμμακαρίστου», η οποία τιμάται από τους Οφφικιάλους.

Ενδεικτικά, παραθέτουμε μερικούς από τους τίτλους:

Μέγας Άρχων Λογοθέτης
Τίτλος τής εποχής τού αυτοκράτορα Ανδρόνικου Α'. Ο δεύτερος τη τάξει αμέσως μετά τον αυτοκρατορικό δικαστή και τον αυλικό σύμβουλο. Μετά το 1453, αποτελεί τον σύνδεσμο Πατριάρχη και σουλτάνου, ενώ λαμβάνει μέρος και στη διαδικασία εκλογής Οικουμενικού Πατριάρχη. Σήμερα, κατά τη διάρκεια τής πατριαρχικής λειτουργίας στέκεται δεξιά τού πατριαρχικού θρόνου και απαγγέλλει το Σύμβολο τής Πίστεως. Ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος, είναι ο μοναδικός, που κατέχει αυτό τον τίτλο.

Ρήτωρ
Παλαιότερα, ήταν επικεφαλής μιάς επίλεκτης ομάδας χριστιανών δασκάλων, οι οποίοι είχαν επιλεγεί γιά τις ρητορικές ικανότητές τους και ήταν γνωστοί ως ελάσσονες ρήτορες. Tον τίτλο τού Μεγάλου Άρχοντα Ρήτορα κατείχε ο ακαδημαϊκός, πρώην βουλευτής, Γιάγκος Πεζμαζόγλου.

Με την αρμόζουσα βυζαντινή μεγαλοπρέπεια ο Πατριάρχης τίμησε πρόσφατα με το οφφίκιο τού «Άρχοντα Κουροπαλάτου τής Αγίας τού Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας» τον επιχειρηματία και ιδιοκτήτη τής ΑΕΚ, Δημήτρη Μελισσανίδη.

Μέγας Άρχων Χαρτοφύλαξ
Αξίωμα, που δινόταν στον εκάστοτε προσωπικό γραμματέα τού Πατριάρχη, ο οποίος ήταν διάκονος. Τον τίτλο κατέχει σήμερα -μεταξύ άλλων- ο πρώην πρόεδρος τού Αρείου Πάγου Βασίλειος Κόκκινος.

Ρεφενδάριος
Εκκλησιαστικό και πολιτικό αξίωμα τού 5ού αιώνα. Η λέξη προέρχεται από το λατινικό «refero», που σημαίνει μεταφέρω, επαναφέρω πληροφορίες και ειδήσεις. Στους βυζαντινούς χρόνους ήταν ο έκτακτος, ο προσωπικός απεσταλμένος τού Πατριάρχη σε διπλωματικές αποστολές. Ο εφοπλιστής Γιάννης Λάτσης ήταν ένας από τους Ρεφενδαρίους τού Πατριαρχείου.

Πρόβλεψη μή απονομής τίτλων διάκρισης ή ευγένειας συναντάται γιά πρώτη φορά στο Σύνταγμα τής Τροιζήνος τού 1827 κι έκτοτε απαντάται με παρεμφερή διατύπωση σε όλα τα μεταγενέστερα Συντάγματα. Παρ’ όλα αυτά, οι ιερείς διατηρούν ακόμα και σήμερα τους τίτλους τους (Θεοφιλέστατος, Πανοσιολογιώτατος, Αιδεσιμολογιώτατος κ.λπ.), καθώς κι όσοι λαμβάνουν τίτλους από το Πατριαρχείο.

Υπομνηματογράφος
Αξίωμα, που δινόταν κυρίως σε διακόνους και κληρικούς. Ηταν ένας από τους πολυτιμότερους συνεργάτες τού Επίσκοπου. Ο ακαδημαϊκός Μανούσος Μανούσακας ήταν ένας από τους Υπομνηματογράφους.

Δικαιοφύλαξ
Με τη θέσπιση τού χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α', η Εκκλησία αποκτά το δικό της Κανονικό Δίκαιο, ενώ ταυτόχρονα κάνει την εμφάνισή του ο Dικαιοφύλακας. Ο πρώην διοικητής τού ΟΔΕΠ Αθανάσιος Αρβανίτης είναι Δικαιοφύλακας τού Πατριαρχείου.

Μυρεψός
Ο τίτλος απονεμόταν στους γιατρούς. Σήμερα, οι Μυρεψοί παρασκευάζουν στο Πατριαρχείο κάθε δέκα χρόνια το Άγιο Μύρο.

Ρωμιοί γιατροί με τον τίτλο τού Μυρεψού.

Ιερομνήμων
Ο υπεύθυνος γιά την τακτοποίηση και συντήρηση τού ναού. Στη Θάσο υπάρχει επιγραφή, σύμφωνα με την οποία ο Ιερομνήμων προΐστατο τού Δημόσιου Θησαυροφυλακίου. Τον τίτλο έχει σήμερα ο πρώην ο διοικητής τής Εμπορικής Τράπεζας Παναγιώτης Πουλής.

Νομοφύλαξ
Ανάμεσα στους γνωστούς Νομοφύλακες είναι ο πρόεδρος τού Ελεγκτικού Συνεδρίου Απόστολος Μπότσος.

Ακτουάριος
Τον 5ο αιώνα ο τίτλος ανήκε στον υπάλληλο, που ήταν επιφορτισμένος με τη φύλαξη των αρχείων. Ο καρδιοχειρούργος Παναγιώτης Σπύρου ανήκει στους Ακτουάριους τού Πατριαρχείου.

Φανάρι, Κυριακή Ορθοδοξίας 2007. Ο Πατριάρχης ανακηρύσσει νέους Άρχοντες τού Πατριαρχείου τους τότε επικεφαλής των ανωτάτων δικαστηρίων τής χώρας. Από αριστερά στη φωτογραφία: Ο πρόεδρος τού Αρείου Πάγου Ρ. Κεδίκογλου, Μέγας Λογοθέτης, ο Θ. Αγγελόπουλος, ο Βαρθολομαίος, ο πρόεδρος τού Συμβουλίου τής Επικρατείας Γ. Παναγιωτόπουλος, Άρχων Δικαιοφύλαξ και ο εισαγγελέας τού Αρείου Πάγου Γ. Σανιδάς, Άρχων Νομοφύλαξ. Άνθρωποι τής Δικαισύνης, που θα έπρεπε πρώτοι εκείνοι να μεριμνούν γιά την εφαρμογή τού Συντάγματος, λαμβάνουν τίτλους διάκρισης καταστρατηγώντας οι ίδιοι τη συνταγματική νομιμότητα.

Νοτάριος
Εκκλησιαστικό και πολιτικό αξίωμα. Τον 4ο αιώνα συναντούμε επισκόπους, που προσλάμβαναν Νοτάριους ως γραμματείς. Γνωστότερος υπήρξε ο Μέγας Αθανάσιος, διάκονος τής Εκκλησίας τής Αλεξανδρείας, ο οποίος αργότερα έγινε αρχιεπίσκοπος. Κύρια ενασχόλησή του η επικύρωση των εγγράφων. Είχε την τιμή να διαβάζει το ευαγγέλιο στον πατριαρχικό ναό την Κυριακή των Βαΐων. Ο εφοπλιστής Δημήτρης Πατέρας είναι σήμερα ένας από τους Νοταρίους.

Χαρτουλάριος
Ο υπεύθυνος τού ιματιοφυλακίου, που εκτελούσε χρέη ληξιάρχου. Χαρτουλάριος σήμερα είναι ο οικονομολόγος Ιωάννης Γερονιμάκης.

Όλοι οι Άρχοντες τού Πατριαρχείου είναι μέλη τής Αδελφότητας «Παναγία η Παμμακάριστος», που συστήθηκε το 1991 και εδρεύει στην Αθήνα. Μία φορά τον χρόνο (την Κυριακή τής Σαμαρείτιδος) όλοι οι Αρχοντες επισκέπτονται το Πατριαρχείο.

Λαμπαδάριοι, Δομέστικοι κ.ά. Άρχοντες, από την επίσημη ιστοσελίδα τού Πατριαρχείου. O θεσμός των οφφικίων ήταν ένα δομικό διοικητικό σύστημα των διοικητικών υπηρεσιών τής Εκκλησίας, το οποίο συνεχίζει να υφίσταται.

Άρχοντες
και στα άλλα Πατριαρχεία
Ο θεσμός των Αρχόντων Οφφικιάλων υφίσταται και στα άλλα Πατριαρχεία.

Τα οφφίκια τού Πατριαρχείου τής Αλεξάνδρειας απονέμονται κατά «πατριαρχικήν φιλοτιμίαν και προαίρεσιν» ως ανταμοιβή υπηρεσιών προς το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής.

Το 2007 συντάχτηκε ο Κανονισμός τής Αδελφότητας Οφφικιάλων του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής «Ο Απόστολος Μάρκος». Πρόεδρος τής Αδελφότητας είναι ο Μέγας Άρχων Πρωτέκδικος Θ. Παναγόπουλος, ομ. καθηγητής πανεπιστημίου Πειραιώς. Επίσης παληοί Άρχοντες Οφφικιάλοι συγκρότησαν το Τάγμα των Παραβαλαναίων υπό την προεδρία τού Μεγάλου Άρχοντα Λογοθέτη Σπ. Καμαλάκη.

Διάφοροι Οφφικιάλοι:
1. Κούρτης Γεώργιος - Σταύρος, Πρόεδρος Ελεγκτικού Συνεδρίου ε.τ., Γενικός Γραμματεύς Οφφικιάλων, Μέγας Άρχων Δικαιοφύλαξ, Αθήνα.

2. Αλεξιάδης Μηνάς, καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Άρχων Χαρτουλάριος.

3. Ασημακόπουλος Δημοσθένης, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Άρχων Νοτάριος, Αθήνα.

4. Βαρβούνης Εμμανουήλ, καθηγητής πανεπιστημίου Θράκης, Άρχων Χαρτοφύλαξ, Ν.Ζωή Αττικής.

5. Βαρδινογιάννη Μαριάννα, Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως UNESCO, Αρχόντισσα των Εκκλησιών, Αθήνα.

6. Δαρδαβέσης Θεόδωρος, αν. καθηγητής Αριστοτελείου Παν/μίου Θεσσαλονίκης, Άρχων Υπομιμνήσκων, Θεσσαλονίκη.

7. Διακοφωτάκης Γεώργιος, διπλωμάτης, Άρχων Πρωτέκδικος, Αθήνα.

8. Δούκας Πέτρος, πρ. υπουργός, Μέγας Άρχων Δικαιοφύλαξ, Αθήνα.

9. Ζαΐμης Ανδρέας, πρ. υπουργός, Μέγας Άρχων Ρεφερενδάριος, Αθήνα.

10. Ζερεφός Χρήστος, oμ. καθηγητής πανεπιστημίου Αθηνών - ακαδημαϊκός, Μέγας Άρχων Διδάσκαλος, Μελίσσια Αττικής.

11. Θεοχάρους Ελένη, γιατρός - ευρωβουλευτής, Αρχόντισσα Εκκλησιών, Λευκωσία Κύπρου.

12. Καράκωστας Ιωάννης, ομ. καθηγητής πανεπιστημίου Αθηνών, Άρχων Δικαιοφύλαξ, Αθήνα.

13. Καραμπατάκης Βασίλειος, αν. καθηγητής πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Άρχων Χαρτουλάριος, Θεσσαλονίκη.

14. Κουνάδης Αντώνιος, καθηγητής Ε.Μ.Π. - ακαδημαϊκός, Μέγας Άρχων Διδάσκαλος, Αθήνα.

15. Κουρκουμέλης Νικόλαος Κ., υποστράτηγος ε.α., Μέγας Άρχων Χαρτοφύλαξ, Π. Φάληρο Αττικής.

16. Κράτσα Ρόδη, ευρωβουλευτής, Αρχόντισσα Εκκλησιών, Αθήνα.

17. Κυριάζη Στυλιανή, επιχειρηματίας, Αρχόντισσα Εκκλησιών, Κάϊρο.

18. Μπουρδάρα Καλλιόπη, τ. υπουργός, καθηγήτρια πανεπιστημίου Αθηνών, Αρχόντισσα Δικαιοφύλαξ, Αθήνα.

19. Παναγιωτόπουλος Γεώργιος, ε.τ. πρόεδρος Συμβουλίου Επικρατείας, Άρχων Έκδικος, Αθήνα.

20. Παυλίδης Γρηγόριος, γιατρός καρδιολόγος, διευθυντής Α΄ Καρδιολογικής Κλινικής Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, Άρχων Ακτουάριος, Αθήνα.

21. Ρακιντζής Λέανδρος, αρεοπαγίτης ε.τ., Μέγας Άρχων Δικαιοφύλαξ, Ν. Ερυθραία Αττικής.

22. Χαραμής Γεώργιος, ομ. καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Μέγας Άρχων Δεμέστικος, Πειραιάς.

23. Χούλης Νικόλαος, ομ. καθηγητής πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος Ριζαρείου Σχολής, Άρχων Ιερομνήμων, Αθήνα κ.λπ..

Το ερώτημα είναι, κατά πόσον ανώτατοι δημόσιοι λειτουργοί και μάλιστα υπουργοί - δικαστικοί (εν ενεργεία) σε περίοδο δημοκρατίας μπορούν ή είναι θεμιτό να συμμετέχουν και σε έναν άλλο οργανισμό κατά τη διάρκεια τής υπηρεσίας τους. Ποιόν θα εξυπηρετήσουν τελικά, το οφφίκιο ή το κρατικό αξίωμα;