Ποιά ἦταν ἡ Παλμύρα ποὺ κατεστράφη ἀπὸ τοὺς Τζιχαντιστές-Ἡ θρυλικὴ βασίλισσα Ζηνοβία

Ποιά ἦταν ἡ Παλμύρα ποὺ κατεστράφη ἀπὸ τοὺς Τζιχαντιστές-Ἡ θρυλικὴ βασίλισσα Ζηνοβία
 

Γράφει ὁ Κων/νος Ποταμιᾶνος, ἱστορικὸς συγγραφέας-ἐρευνητὴς 
 


Ἡ Παλμύρα, ἡ πανάρχαια πόλις τῆς Συριακῆς ἐρήμου, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν Σελευκιδῶν μέχρι τῆς καταλήψεως τῆς Συρίας ἀπὸ τοὺς Ἄραβες ἤκμασε ὡς μία σημαντικώτατη ἑλληνικὴ πόλις τῆς Ἀνατολῆς καὶ κατεστράφη δυστυχῶς ἀπὸ τοὺς ἀνθρωπομόρφους Σουνῖτες Μουσουλμάνους, οἱ ὁποῖοι μὲ τὴν βοήθεια τῶν Η.Π.Α. ἀλλὰ καὶ τῆς Σαουδικῆς Ἀραβίας, τῆς Τουρκίας καὶ τῶν ἐμιράτων τοῦ Περσικοῦ κόλπου καὶ ἄλλων χωρῶν «ἀνδρώθηκαν» καὶ δημιούργησαν τὸ τέρας ποὺ ὀνομάζεται « Ἰσλαμικὸ κράτος» καὶ τὸ ὁποῖο τώρα καταπολεμοῦν οἱ Ρῶσοι, βοηθοῦντες τὸν Συριακὸ στρατό.
Ἡ πόλις τῆς θρυλικῆς βασιλίσσης Ζηνοβίας ποὺ δημιούργησε τὸ τελευταῖο Ἑλληνικὸ κράτος τῆς Ἀνατολῆς, μὲ ζωὴ δυστυχῶς ὅσο καὶ ἡ διάρκεια τῆς συντόμου βασιλείας της, ἡ Παλμύρα, ἀποτελοῦσε μέχρι τῆς καταστροφῆς της ἀπὸ τὰ ἀνθρωπόμορφα Ἰσλαμικὰ τέρατα ἕνα ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους καὶ σημαντικώτερους ἀρχαιολογικοὺς χώρους τοῦ κόσμου, μὲ πλοῦτο μνημείων ἐντυπωσιακῶν στὸ μέγεθος καὶ τὴν ὄψι καθὼς καὶ ἀπείρων ἑλληνικῶν ἐπιγραφῶν. Μετὰ τὴν κατάληψί της τὸν περασμένο Μάιο (2015) ὑπὸ τῶν Ἰσλαμιστῶν , κατόπιν σφοδρῶν μαχῶν μὲ τὸν Συριακὸ στρατό, κατεστράφη δυστυχῶς καὶ μᾶλλον σὲ ὁλοκληρωτικὸ βαθμὸ ἀπὸ τὰ ἀνθρωπόμορφα Ἰσλαμικὰ κτήνη, ποὺ διέπραξαν στὴν ἀρχαία πόλι καὶ ἕνα φοβερό,

ἀνάμεσα στὰ ἄπειρα ἐγκλήματά τους, ἀπεκεφάλισαν ἕνα ἡλικιωμένο Σύρο ἀρχαιολόγο ποὺ εἶχε ἀναλώσει τὴν ζωή του στὴν ἔρευνα καὶ τὴν μελέτη τῆς περιφήμου πόλεως, καὶ κατόπιν ἐκρέμασαν τὴν σορό του σὲ ἕνα ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους κίονες.
Οἱ φανατικοὶ Σουνῖτες Μουσουλμάνοι ἔχουν προβῆ σὲ μία ἄνευ προηγουμένου γενοκτονία τῶν ἰθαγενῶν Χριστιανικῶν πληθυσμῶν καὶ γενικώτερα παντὸς μὴ Σουνιτικοῦ πληθυσμιακοῦ στοιχείου. Φοβερὰ ἐγκλήματα εἰς βάρος τῶν γηγενῶν πληθυσμῶν καὶ τῶν μνημείων τῶν παναρχαίων πολιτισμῶν τῆς Πρόσω Ἀσίας διαπράττονται, τὰ ὁποῖα μόνον διὰ τῆς πλήρους ἐξοντώσεως τῶν τρομοκρατῶν Σουνιτῶν δύνανται νὰ ἐξιλεωθοῦν, ἂν καὶ οἱ νεκροὶ πίσω δὲν ἐπιστρέφουν οὔτε ἀνασυντίθενται ἀπὸ τὶς στάχτες τους τὰ ἀνατιναχθέντα καὶ καταστραφέντα μνημεῖα τοῦ Ἀσσυριακοῦ, Ἑλληνικοῦ καὶ ἄλλων πολιτισμῶν τῆς Μέσης Ἀνατολῆς.

Ἡ παναρχαία πόλις εἶχε κτισθῆ σὲ μία ὄασι τῆς Συριακῆς ἐρήμου μεταξὺ τῆς Μεσογείου καὶ τοῦ Εὐφράτου ποταμοῦ (245 χλμ. βορειοανατολικῶς τῆς Δαμασκοῦ), καὶ ἀποτελοῦσε μία πράσινη κουκκίδα ζωῆς ἐπὶ τῆς διαδρομῆς τῶν παναρχαίων ἐμπορικῶν καραβανιῶν ποὺ ἐταξείδευαν μέσα στὴν θανατηφόρο ἔρημο.
Ἤδη ἀπὸ τὸν 11ο π.Χ. αἰῶνα ἡ Παλμύρα ἀποτελοῦσε ἕνα σημαντικὸ σταθμὸ τῶν καραβανιῶν, ἀφοῦ ἡ ὄασις διέθετε σὲ ἀφθονία τὸ πολύτιμο ὑγρὸ τῆς ζωῆς. Ἡ ὕπαρξις νεροῦ, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν ἐπίκαιρο γεωγραφική της θέσι, ἀνέδειξαν τὴν Παλμύρα σ᾽ ἕνα σημαντικώτατο ἐμπορικὸ κόμβο μεταξὺ Ἀνατολῆς καὶ Δύσεως, ἐπὶ τοῦ περιφήμου «Δρόμου τοῦ Μεταξιοῦ». Τὸ ὄνομα Παλμύρα ἡ πόλις ἀποκτᾶ κατὰ τοὺς ἑλληνιστικοὺς καὶ ρωμαϊκοὺς χρόνους. Χάρις στὸ ἐμπόριο καὶ στοὺς ὑψηλοὺς φόρους ποὺ ἐπλήρωναν τὰ διερχόμενα καραβάνια, ἡ Παλμύρα γίνεται μία ἀπὸ τὶς πλουσιώτερες πόλεις τῆς ἐποχῆς της καὶ ἀποκτᾶ μεγάλη πολιτικὴ καὶ στρατιωτικὴ ἰσχὺ στὸν χῶρο τῆς Μέσης Ἀνατολῆς.
^ο π.Χ. αἰῶνα εἶχαν ἐγκατασταθῆ Ἄραβες καὶ ἔμαθαν τὴν καθομιλουμένη ἐκεῖ Ἀραμαϊκὴ γλῶσσα (βλέπε «ΠΥΡΣΟ», λῆμμα «Παλμύρα»).

Κατὰ τὴν παράδοσι, ποὺ ὅμως ἀμφισβητεῖται ἀπὸ μερικούς, κτίσθηκε ἀπὸ τὸν βασιλέα Σολομῶντα καὶ ἦταν γνωστὴ μὲ τὸ ὄνομα Ταμάρ, Θεδμὸρ ἢ Ταδμὸρ ἢ Ταντμόρ, ποὺ σημαίνει «Φοινίκων πόλις» (βλέπε ἐγκυκλοπαιδεία « ΠΥΡΣΟΣ» καὶ Ἐγκυκλοπαιδικὸ Λεξικὸ « ΗΛΙΟΣ» ). Ἡ πρώτη μνεία τῆς Παλμύρας γίνεται σὲ ἐπιγραφὴ τοῦ Τεγκλάθ- Φαλασὰρ(1115-1100 π.Χ.), ὅπου ὀνομάζεται « Ταντμὸρ ἡ ἐν τῇ χώρᾳ τῶν Ἀμουρροῦ». Ἔκτοτε ἀναφαίνεται κατὰ τοὺς πρώτους προχριστιανικοὺς αἰῶνες. Στὴν Παλμύρα πιθανῶς ἀπὸ τὸν 6
Ἡ Παλμύρα κέντρο τοῦ Ἑλληνισμοῦ

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος στὸ σημαντικώτατο καὶ σπανιώτατο ἔργο του «Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀντιοχείας» περιγράφει καὶ τονίζει μὲ γλαφυρώτατο καὶ σαφέστατο τρόπο τὴν ἑλληνικότητα τῆς Παλμύρας ἀπὸ τῆς ἐποχῆς τῶν Σελευκιδῶν μέχρι τῆς κατακτήσεώς της ὑπὸ τῶν Ἀράβων. Γράφει λοιπὸν τὰ ἑξῆς: « Μέγα κέντρον τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ ὑπῆρξεν ἡ ἐν τῇ Συριακῇ ἐρήμῳ Θαδμὸρ ἢ Ταδμὸρ μετονομασθεῖσα Παλμύρα ἢ Φοινικόπολις, κτισθεῖσα τὸ πρῶτον ὑπὸ τοῦ Σολομῶντος, ἵνα χρησιμεύσῃ ὡς ἐμπορικὸς σταθμὸς ἐν τῇ Συριακῇ ἐρήμῳ διὰ τὴν ἐπικοινωνίαν μεταξὺ Συρίας καὶ Παλαιστίνης καὶ μεταξὺ τῶν παρὰ τὸν Εὐφράτην καὶ Τίγρητα Ἀσσυριακῶν καὶ Βαβυλωνιακῶν χωρῶν. Ἀποικισθεῖσα ὑπὸ Ἑλλήνων ἐκ Μακεδονίας ἡ Παλμύρα ἤκμασεν ἤδη ἐπὶ τῶν Σελευκιδῶν. Καταστραφεῖσα δ᾽ ἐπὶ τοῦ αὐτοκράτορος Τραϊανοῦ ἀνωκοδομήθη ὑπὸ τοῦ Ἀδριανοῦ, ἐπὶ δὲ τοῦ Καρακάλλα περὶ τὸ 212 μ.Χ. ἡ Παλμύρα ἀνακηρυχθεῖσα Ρωμαϊκὴ ἀποικία, «λαμπροτάτη κολώνεια», κατὰ τὰς ἑλληνικὰς ἐπιγραφάς, καὶ «μητροκολώνεια» ὡς μητρόπολις ἄλλων ἀποικιῶν, ἀνεγνώρισεν ὡς «βασιλέα τῶν βασιλέων» τὸν Ὀδαίναθον, οὕτινος σύζυγος ὑπῆρξεν ἡ περίφημος Ζηνοβία. Ὡς Ρωμαϊκὴ «κολώνεια» ἦτο κατ᾽ οὐσίαν ἑλληνική, τοῦτο δὲ μαρτυρεῖται ὑπὸ τῶν ἀνακαλυφθεισῶν ἐν αὐτῇ πολυαρίθμων ἐπιγραφῶν. Ἐν αὐταῖς ἡ Ζηνοβία καλεῖται « Βασίλισσα» ἢ «Σεβαστή». Ἐν αὐταῖς ὡσαύτως συναντῶνται ὀνόματα ἑλληνικά, ὡς τοῦ Διὸς Ὑψίστου, Διὸς Κεραυνίου, Διὸς ἐπηκόου μετὰ συροφοινικικῶν, ὡς Διὸς Βήλου καὶ Μαλαβήλου ἢ καθαρῶς Ἀραβικῶν Ἀλά, Ἀλαιλάμ, Νεσῆ, Μοάμεδος.

Εἶχε δὲ ἡ Παλμύρα Βουλὴν καὶ Δῆμον καὶ ἦτο ἕδρα Ἐπισκόπου, εἶχε ὡσαύτως στρατηγούς, ἀγορανόμους, ἀργυροταμίας, κρεωδότην τῆς «μητροκολωνείας» καὶ «συμποσίαρχον» τοῦ Διὸς Βήλου καὶ «συνοδιάρχας» ἐμπορίας, ἤτοι ἀρχηγοὺς τῶν καραβανίων. Ἐν τῇ πόλει ταύτῃ διέπρεψεν ὡς γνωστὸν ὡς σύμβουλος τῆς Ζηνοβίας καὶ πρωθυπουργὸς αὐτῆς ὁ σοφιστὴς Λογγῖνος, διδάξας πρότερον ἐν Ἀθήναις καὶ συγγράψας τὸ «περὶ ὕψους» πολύτιμον βιβλίον. Ἐπὶ τῆς Ζηνοβίας ἡ Παλμύρα ἐγένετο πρωτεύουσα τῆς Συρίας, τῆς Αἰγύπτου, τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ ἄλλων χωρῶν, ἀναδειχθεῖσα περίλαμπρον κέντρον τοῦ Ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, ἀληθὴς πνευματικὴ ὄασις ἐν τῇ ἐρήμῳ».
Ἡ Παλμύρα, μετὰ τὴν προσάρτησι τῆς Ἑλληνικῆς Συρίας στὴν Ρώμη (64 π.Χ.), παρέμεινε ἀνεξάρτητη κοινότητα τῆς ἐρήμου, μάλιστα τὸ 42-41 π.Χ. εἶχε καταστῆ πολὺ πλούσιο κρατίδιο, ὁ δὲ πληθυσμός της ἀπετελεῖτο ἀπὸ Ἕλληνες, Ρωμαίους καὶ Ἄραβες ἐμπόρους, μὲ κυρίαρχο τὸ Ἑλληνικὸ στοιχεῖο. Τότε ὑπέστη μία λεηλασία τοῦ Μάρκου Ἀντωνίου ποὺ ἀπέτυχε. Ὑπέφερε πάρα πολὺ τὸ 115-116 μ.Χ. κατὰ τὶς ἐκστρατεῖες τοῦ αὐτοκράτορος Τραϊανοῦ ἐναντίον τῶν Περσῶν, ἀνοικοδομήθηκε ὅμως ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Ἀδριανὸ ποὺ τὴν ἐπεσκέφθη (129-130 μ.Χ.). Τότε ἀνεγνώρισε τὴν ἐπικυριαρχία τῆς Ρώμης, τὴν ὁποία ἄρχισε νὰ ἐξυπηρετῇ μὲ περίφημους μισθοφόρους τοξότες.
Ἡ Παλμύρα ἔφθασε στὸ ἀπόγειο τῆς δόξης της στὶς ἀρχὲς τοῦ 3ου μ.Χ. αἰῶνος, ὅταν καὶ ἐμφανίσθηκε στὸ προσκήνιο ἡ δυναμικὴ Ζηνοβία. Ἡ θρυλικὴ βασίλισσα ἐπολέμησε μὲ γενναιότητα τὰ Ρωμαϊκὰ στρατεύματα στὸν χῶρο τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, ἀλλὰ τὸ 272 μ.Χ. ἡττήθηκε ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Αὐρηλιανὸ καὶ ὡδηγήθηκε ἁλυσοδεμένη τὸ 274 μ.Χ. μὲ χρυσὲς ἁλυσίδες στὴν Ρώμη, ὅπου καὶ ἀπέθανε (περὶ τῆς Ζηνοβίας γίνεται κατωτέρω ἐκτενέστερος λόγος). Ἡ Παλμύρα ἐκυριεύθη ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους τὴν ἄνοιξι τοῦ 272 μ.Χ. , ἀλλὰ μετὰ ἀπὸ λίγους μῆνες οἱ κάτοικοί της ἐπανεστάτησαν καὶ οἱ Ρωμαῖοι, μετὰ τὴν ἅλωσί της, τὴν κατέσκαψαν. Ὁ Αὐρηλιανὸς ἀνοικοδόμησε τὰ τείχη τῆς πόλεως καὶ τὸν ναὸ τοῦ Ἡλίου (273 μ.Χ.) καὶ ἐπὶ Διοκλητιανοῦ ἡ πόλις μετετράπη σὲ στρατιωτικὸ σταθμό. Τότε ἄρχισε ἡ διάδοσις τοῦ Χριστιανισμοῦ. Τὸ 527-528 μ.Χ. κτίσθηκαν τὰ διασωζόμενα τείχη της καὶ κατασκευάσθηκε τὸ ὑδραγωγεῖο ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Ἰουστινιανό. Κατὰ τὴν Ἀραβικὴ κατάκτησι τῆς Συρίας περιῆλθε στὸν Χαλίντ. Τὸ 1401 κατεστράφη ἀπὸ τὸν Ταμερλᾶνο, περὶ δὲ τὰ τέλη τοῦ ΙΣΤ’ αἰῶνος ὁ Δροῦσος Μάνογλου ἵδρυσε ἰσχυρὸ φρούριο, τὸ ὁποῖο τὸν ΙΖ’ αἰῶνα κατεστράφη ἀπὸ τοὺς Τούρκους.
Ἡ Παλμύρα σταδιακῶς παρήκμασε καὶ ἐχάθη ὁριστικῶς στὴν λήθη τοῦ χρόνου καὶ τῆς ἱστορίας. Μέχρι τῆς καταστροφῆς αὐτῆς ἀπὸ τὰ ἀνθρωπόμορφα Ἰσλαμικὰ τέρατα ἦταν ὁ πιὸ ὀνομαστὸς ἀρχαιολογικὸς χῶρος τῆς Συρίας. Ἐπρόκειτο γιὰ ἕνα ἐντυπωσιακὸ ὑπαίθριο μουσεῖο Ἱστορίας ποὺ περιλαμβάνεται ἀπὸ τὸ 1980 στὴν λίστα τῶν Μνημείων τῆς Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς UNESCO, ἡ ὁποία δυστυχῶς δὲν ἔπραξε τὰ δέοντα πρὸς τὴν κυβέρνησι τῆς Οὐάσιγκτων γιὰ τὴν ἀποσόβησι τῆς καταστροφῆς τῆς περιφήμου ἀρχαίας πόλεως ἀπὸ τοὺς «ἐκλεκτοὺς» τῆς τελευταίας…

Ποία ἦταν ἡ θρυλικὴ βασίλισσα Ζηνοβία

Ἡ περίφημη βασίλισσα τῆς Παλμύρας Ζηνοβία, ἡ ὁποία ἀντεστάθη κατὰ τῶν Ρωμαίων, ἀλλὰ τελικῶς ἡττήθηκε ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Αὐρηλιανὸ καὶ ἐκόσμησε τὸν θρίαμβό του στὴν Ρώμη, ἦταν μία ἀδάμαστος γυναῖκα, ἀλλὰ δυστυχῶς δὲν ἀκολούθησε τὸ τόλμημα τῆς Κλεοπάτρας ποὺ προτίμησε νὰ αὐτοκτονήσῃ. Ὅσον γενναία ὑπῆρξε τόσον ἐδειλίασε στὸ τέλος καὶ ἐπρόδωσε τοὺς συνεργάτες της γιὰ νὰ γλυτώσῃ τὴν ζωή της.

Ἡ Ζηνοβία, σύμφωνα μὲ Ἀραβικὲς παραδόσεις εἶχε Ἑβραϊκὴ καταγωγή. Ἂν τοῦτο ἀληθεύῃ, ἀνῆκε στὴν τάξι τῶν ἑλληνιζόντων Ἰουδαίων, αὐτῶν δηλαδὴ ποὺ συνανεστρέφοντο μὲ τοὺς Ἕλληνες ἐθνικοὺς καὶ ὡμιλοῦσαν ἀπταίστως τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα. Ἡ ἴδια ἐκαυχᾶτο ὅτι ἦταν ἀπόγονος τῆς Σεμιράμιδος, συνηθέστερα ὅμως ἔλεγε ὅτι κατήγετο ἀπὸ τοὺς Πτολεμαίους, τοὺς Ἕλληνες βασιλεῖς τῆς Αἰγύπτου, καὶ εἰδικώτερα ἀπὸ τὴν θρυλικὴ βασίλισσα Κλεοπάτρα, τῆς ὁποίας μερικὲς φορὲς ἐλάμβανε τὸ ὄνομα. Στὰ νομίσματά της ἐμφανίζεται ἡ ἐπιγραφὴ «Σεπτιμία Ζηνοβία Σεβαστὴ» καὶ αὐτὸ μπορεῖ νὰ μᾶς κάνῃ νὰ ὑποθέσωμε ὅτι ἦταν κόρη ἐξελληνισθέντος Ρωμαίου τῆς Αἰγύπτου. Πάντως σημασία ἀποκτᾶ ἡ ἀπαίτησίς της νὰ θεωρῆται ἀπόγονος τῆς θρυλικῆς βασιλίσσης τῆς Αἰγύπτου Κλεοπάτρας.

Ἡ Ζηνοβία ἦταν μία πανέμορφη γυναῖκα. Ἦταν πολὺ μελαχροινὴ μὲ μαῦρα καὶ σπινθηροβόλα μάτια, μὲ λευκὰ δόντια σὰν μαργαριτάρια, μὲ ἠχηρὴ καὶ δυνατὴ φωνή, μὲ χαρούμενο καὶ γελαστὸ πρόσωπο, ἀπέπνεε συνολικὰ μία ἐξαίσια χάρι. Τὸ πιὸ παράδοξο στὴν ἐκπληκτικὴ αὐτὴ γυναῖκα ἦταν ἡ σωματική της ρώμη. Ἦταν πιὸ ἀνδρεία καὶ πιὸ δυνατὴ καὶ ἀπὸ τὸν ρωμαλέο καὶ ἀνδρεῖο σύζυγό της, τὸν βασιλέα τῆς Παλμύρας Ὀδέναθο, ὁ ὁποῖος ἦταν Παλμυρηνὸς καὶ ταπεινῆς καταγωγῆς, κατώρθωσε δὲ νὰ γίνῃ βασιλεὺς τῆς πατρίδος του. Ἡ Ζηνοβία, ὅταν δημηγοροῦσε στοὺς στρατιῶτες της, φοροῦσε κράνος στὴν κεφαλή της καὶ εἶχε γυμνοὺς τοὺς βραχίονες, ὡμοίαζε δὲ πρὸς τὴν θεὰ Ἀθηνᾶ. Ἐκπλήσσεται κάποιος, ὅταν ἀναλογισθῇ ὅτι διατηροῦσε τὴν σωματική της καλλονή, παρ᾽ ὅλους τοὺς μόχθους, τοὺς ὁποίους ὑφίστατο, ἀφοῦ αὐτὴ ἡ ἴδια ἡγεῖτο τοῦ στρατοῦ της στὴν μάχη..
Ἡ Ζηνοβία ἐθαυμάζετο καὶ γιὰ τὴν ἐξαιρετικὴ μόρφωσί της καὶ τὴν ἑλληνικὴ παιδεία της. Εἶχε διδάσκαλό της τὸν περίφημο ρήτορα Λογγῖνο, ὁ ὁποῖος ἐδίδαξε σὲ αὐτὴν τὴν ἑλληνικὴ λογοτεχνία καὶ ὑπῆρξε ὁ κυριώτερος σύμβουλός της.

Ἡ θρυλικὴ βασίλισσα τῆς Παλμύρας ἐγνώριζε ἄριστα τὴν ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἀνατολῆς, ὥστε εἶχε συγγράψει καὶ μία ἱστορικὴ σύνοψι γι᾽ αὐτήν. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἐγνώριζε καλὰ καὶ τὴν Λατινική, ἔξοχα δὲ τὴν Αἰγυπτιακὴ γλῶσσα καὶ πολλὲς ἄλλες Ἀνατολικὲς γλῶσσες. Ἦταν γεννναιόψυχη, σώφρων καὶ συνετὴ στὶς σκέψεις της, σταθερὴ ὅμως στὶς ἀποφάσεις της. Ἐμιμεῖτο τὴν μεγάλη πολυτέλεια τῶν μεγάλων βασιλέων τῆς Περσίας, ἀγαποῦσε δέ, ὅπως οἱ Ἕλληνες καὶ οἱ Ρωμαῖοι, τὰ συμπόσια καὶ τοὺς πότους, ἀλλὰ διατηροῦσε πάντοτε τὴν νηφαλιότητά της, καὶ τῆς ἄρεσε νὰ πίνῃ, ὅπως ἡ πρόγονός της, κατὰ τὰ λεγόμενά της, Κλεοπάτρα, σὲ χρυσὲς κύλικες, κατάκοσμες μὲ πολύτιμους λίθους.
Τὸ τελευταῖο βασίλειο τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ κόσμου
Τὸ Παλμυρηνὸ κράτος δύναται νὰ θεωρηθῇ ὡς ἡ τελευταία πολιτικὴ ἀναβίωσις τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνικοῦ κόσμου. Ὁ Ὀδέναθος, ἐκμεταλλευόμενος τὴν ἀδυναμία τῆς Ρώμης νὰ ὑπερασπισθῇ τὶς κτήσεις της στὴν Ἀνατολὴ λόγῳ τῶν ἐπιδρομῶν τῶν βαρβάρων, ἀντιμετώπισε τότε τὶς Περσικὲς ἐπιθέσεις καὶ ἔσωσε τὶς ἀπειλούμενες ἀπὸ τὸν βασιλέα Σαπὼρ πόλεις καὶ τὸν Ρωμαϊκὸ στρατό. Ὁ αὐτοκράτωρ Γαλλιηνός, ἀνίκανος νὰ ὑπερασπισθῇ τὴν Ἀνατολή, ἀντὶ νὰ στραφῇ κατὰ τοῦ Ὀδενάθου ποὺ τὴν κατέλαβε, ἐκδιώκοντας τοὺς Πέρσες, τὸν ἀνεκήρυξε στρατηγὸ τῆς Αὐτοκρατορίας. Τότε- τὸ 261 μ.Χ. – ὁ Ὀδέναθος ἔλαβε τὸν τίτλο τοῦ βασιλέως τῆς Παλμύρας, τὸν ὁποῖον ἀργότερα ἀνεγνώρισε ἡ Ρώμη, ἡ ὁποία τοῦ ἔδωσε τὸ δικαίωμα τῆς κοπῆς νομισμάτων μὲ τὴν εἰκόνα του καὶ τὰ σύμβολα τῆς νίκης κατὰ τῶν Περσῶν. Λίγο ἀργότερα ὁ Ὀδέναθος καὶ ὁ γιός του Ἡρώδης ἐδολοφονήθησαν στὴν Ἔμεσα καὶ στὴν θέσι τοῦ Ὀδενάθου τὸ τέλος τοῦ 267 μ.Χ. ἢ τὶς ἀρχὲς τοῦ 268 μ.Χ. ἀνῆλθε ἡ Ζηνοβία. Ἐβασίλευε ὡς ἐπίτροπος τῶν δύο ἀνηλίκων υἱῶν της, αὐτὴ ὅμως ἡ ἴδια ἦταν ἡ ἀληθινὴ βασίλισσα τῆς Ἀνατολῆς. Δὲν γνωρίζομε ὑπὸ ποίας περιστάσεις ἡ Ζηνοβία διέλυσε τὴν συμμαχία ποὺ εἶχε μὲ τοὺς Ρωμαίους. Μόλις ἀνῆλθε στὸν θρόνο τῆς Παλμύρας, ἡ Ζηνοβία ἐπετέθη κατὰ τοῦ Ρωμαίου στρατηγοῦ Ἡρακλειανοῦ καὶ τὸν ἐνίκησε.

Συνέπεια τῆς νίκης τῆς Ζηνοβίας ἦταν ἡ κατάληψις τῆς Συρίας καὶ τῆς Μεσοποταμίας. Ἡ Ζηνοβία ἐκμεταλλεύθηκε τὶς δύσκολες περιστάσεις στὶς ὁποῖες εἶχε περιέλθει ἡ Ρώμη λόγῳ τοῦ θανάτου τοῦ Γαλλιηνοῦ καὶ τῶν περιπλοκῶν ποὺ εἶχε ὁ διάδοχός του Κλαύδιος ὁ Β’ μὲ τοὺς Ἀλαμαννούς. Ἡ Ζηνοβία, ὡς κληρονόμος τῶν Πτολεμαίων, καθ᾽ ἃ ἔλεγε, ἐπεδίωκε τὴν ἀπελευθέρωσι τῆς Αἰγύπτου ἀπὸ τὸν Ρωμαϊκὸ ζυγό. Ἀπέστειλε τὸν ἀνδρεῖο καὶ ἔμπειρο στρατηγό της Ζαβδᾶ, μὲ στρατὸ 70.000 Ἑλλήνων τῆς Συρίας καὶ βαρβάρων καὶ κατόπιν μεγάλης μάχης μὲ τὸν Ρωμαϊκὸ στρατὸ τῆς Αἰγύπτου κατέλαβε τὴν χώρα. Ὁ Ζαβδᾶς ἐπέστρεψε στὴν πρωτεύουσα τοῦ ἑλληνικοῦ βασιλείου τῆς Ἀνατολῆς, στὴν Παλμύρα, ἀφοῦ ἄφησε στρατὸ δυνάμεως 5.000 ἀνδρῶν στὴν Ἀλεξάνδρεια. Οἱ Ρωμαῖοι ἀπέστειλαν τὸν στρατηγὸ Πρόβο νὰ ἐκδιώξῃ τοὺς Παλμυρηνοὺς ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, ἀλλὰ ἡττήθη καὶ αὐτοκτόνησε. Ἡ Ζηνοβία κατώρθωσε ν᾽ ἀπελευθερώσῃ τὴν Μικρὰ Ἀσία ἀπὸ τὸν Ρωμαϊκὸ ζυγὸ καὶ νὰ καταλάβῃ καὶ τὴν Ἀσιατικὴ ἀκτὴ τοῦ Βοσπόρου, ἀφοῦ οἱ στρατοί της ἔφθασαν στὴν Χαλκηδόνα, ἔναντι τοῦ Βυζαντίου. Ὁλόκληρη ἡ Ἑλληνικὴ Ἀνατολὴ ἐφάνη, πρὸς στιγμήν, ὅτι εἶχε ἀπαλλαγῆ ἀπὸ τὴν Ρωμαϊκὴ κυριαρχία καὶ ἡ Παλμύρα ἦταν πλέον ἡ πολιτικὴ πρωτεύουσα τῶν ἀπελευθερωθεισῶν Ἑλληνικῶν καὶ λοιπῶν χωρῶν τῆς Πρόσω Ἀσίας. Ὅμως, στὸν θρόνο τῆς Ρώμης ἀνέρχεται, μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Κλαυδίου Β’, ὁ Αὐρηλιανός, ὁ ὁποῖος, ἀφοῦ ἐνίκησε τοὺς Γερμανοὺς στὴν Ἄνω Ἰταλία καὶ τοὺς Γότθους στὸν Δούναβι, διέρχεται τὸν Βόσπορο (272 μ.Χ.) καὶ καταλαμβάνει ὁλόκληρη τὴν Μικρὰ Ἀσία. Ἐπορεύθη κατὰ τῆς Συρίας, ὅπου ἔλαβαν χώρα δύο ἢ τρεῖς πεισματώδεις μάχες (οἱ ἱστορικοὶ δὲν συμφωνοῦν). Οἱ μεγάλες μάχες ἐδόθησαν παρὰ τὴν Μεγάλη Ἀντιόχεια καὶ τὴν Ἔμεσα. Ὁ πολυάριθμος στρατὸς τῆς Ζηνοβίας-70.000 ἄνδρες- στὴν μάχη τῆς Ἐμέσης ἔτρεψε κατ᾽ ἀρχὰς σὲ φυγὴ τὶς Ρωμαϊκὲς λεγεῶνες. Ὅμως ἡ ὑποχώρησις τῶν Ρωμαϊκῶν λεγεώνων ἦταν παραπλανητική. Οἱ δυνάμεις τους ἀνασυνετάχθησαν αἰφνιδίως καὶ ἐπετέθησαν κατὰ τῶν Παλμυρηνῶν. Τὸ ἐλαφρὺ πεζικὸ τοῦ βασιλείου τῆς Παλμύρας, ἀφοῦ ἐξήντλησε τὰ βέλη του, ἔμεινε ἐκτεθειμένο στὰ ξίφη τῶν λεγεωναρίων. Οἱ στρατιῶτες τοῦ αὐτοκράτορος Αὐρηλιανοῦ ἦσαν παλαίμαχοι τοῦ Ἄνω Δουνάβεως, στρατιῶτες χωρικοὶ καὶ ρωμαλέοι, στοὺς ὁποίους δὲν ἠδυνήθησαν ν᾽ ἀντισταθοῦν οἱ Ἕλληνες καὶ οἱ ἄλλοι ἰθαγενεῖς τῆς Συρίας, παρ᾽ ὅλη τὴν ἀνδρεία ὁρμητικότητά τους. Μετὰ τὴν ἥττα στὴν Ἔμεσα ἡ Ζηνοβία δὲν κατώρθωσε νὰ συγκεντρώσῃ ἄλλο στρατό, διότι οἱ χῶρες ποὺ τὴν ὑπάκουαν εἶχαν ἀποσκιρτήσει καὶ εἶχαν ταχθῆ μὲ τοὺς Ρωμαίους. Ἐν τῷ μεταξὺ ὁ Αὐρηλιανὸς εἶχε στείλει μὲ ἰσχυρὲς δυνάμεις τὸν καλύτερο ἀπὸ τοὺς στρατηγούς του γιὰ ν᾽ ἀνακαταλάβῃ τὴν Αἴγυπτο.
Ὁ αὐτοκράτωρ ἐπεχείρησε μὲ πολλὲς δυσκολίες τὴν διάβασι τῆς Συριακῆς ἐρήμου μεταξὺ Ἐμέσης καὶ Παλμύρας, δεχόμενος τὶς καταδρομικὲς ἐπιθέσεις τῶν δυνάμεων τῆς Ζηνοβίας, στὶς ὁποῖες δὲν ἠδύνατο ν᾽ ἀντισταθῇ ἀποτελεσματικά, καθ᾽ ὅτι ἡ καταδίωξίς τους στὴν ἔρημο ἦταν ἀσύνετος ἀπὸ στρατιωτικῆς ἀπόψεως ἐνέργεια. Στὸ τέλος ὁ σιδηροῦς αὐτοκράτωρ κατώρθωσε νὰ φθάσῃ ὑπὸ τὰ τείχη τῆς Παλμύρας ἐντὸς τῶν ὁποίων εἶχε ἐγκλεισθῆ ἡ ἀγέρωχος βασίλισσά της, ἀποφασισμένη ν᾽ ἀντισταθῇ μέχρις ἐσχάτων. Ὅμως ὁ αὐτοκράτωρ, βλέπων τὶς δυσχέρειες μιᾶς μακρᾶς πολιορκίας ἐντὸς τῆς ἐρήμου, ἐπρότεινε στὴν βασίλισσα τὴν σύναψι συνθήκης, βάσει τῆς ὁποίας ὁ Αὐρηλιανὸς θ᾽ ἄφηνε τὴν Ζηνοβία ν᾽ ἀποχωρήσῃ μὲ ὅλες τὶς τιμὲς καὶ τὰ πλούτη της καὶ θὰ ἐσέβετο τὶς ζωὲς καὶ τὶς περιουσίες τῶν κατοίκων τῆς πόλεως. Ἡ Ζηνοβία ἠρνήθη, πιστεύσασα ὅτι θὰ τὴν βοηθήσῃ ὁ βασιλεὺς τῆς Περσίας Σαπώρ, ὁ ὁποῖος θὰ ἦταν κατόπιν ὁ ἑπόμενος στρατιωτικὸς στόχος τῶν Ρωμαίων. Ὅμως ἡ Ζηνοβία ὑπῆρξε ἄτυχη, διότι ὁ Σαπὼρ πέθανε καὶ ἐπισυνέβησαν ἀνωμαλίες στὰ τῆς διαδοχῆς του. Ἐξ ἄλλου ὁ Αὐρηλιανὸς εἶχε φροντίσει γιὰ τὴν ἐξασφάλισι τῶν ἐπικοινωνιῶν του καὶ ζωοτροφῶν ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη τῆς Συρίας γιὰ τὴν πολιορκία τῆς Παλμύρας.

Ἔτσι λοιπὸν δὲν ἀπέμεινε στὴν Ζηνοβία ἄλλη λύσις ἀπὸ τὴν φυγὴ καὶ τὴν προσωπικὴ προσπάθειά της, ἀφοῦ πρῶτα σωθῇ, νὰ ἐξεγείρῃ τοὺς Πέρσες, Πάρθους, Ἀρμενίους καὶ Σαρακηνοὺς κατὰ τῶν Ρωμαίων. Παίρνει τὴν ταχύτερη δρομάδα κάμηλο καὶ σπεύδει νὰ φύγῃ. Ὁ Αὐρηλιανὸς τὴν ἀντιλαμβάνεται καὶ ἀποστέλλει ἐλαφροὺς ἱππεῖς πρὸς καταδίωξί της. Ἡ βασίλισσα τοῦ τελευταίου κράτους τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ κόσμου ἐστάθη ἄτυχος. Ἦταν, φαίνεται, ἡ μοῖρα τῆς ἱστορίας. Ἐνῶ ἐπλησίαζε νὰ φθάσῃ στὸν Εὐφράτη, συλλαμβάνεται ἀπὸ τοὺς διῶκτες της καὶ ὁδηγεῖται ἐνώπιον τοῦ αὐτοκράτορος τῶν Ρωμαίων. Ἐν συνεχείᾳ, ἡ Παλμύρα παραδίδεται στὸν Αὐρηλιανό, ὁ ὁποῖος ἐφέρθη καλῶς στοὺς κατοίκους, καὶ ἀφοῦ παρέλαβε, ὡς .. πραγματικὸς πλιατσικολόγος, τοὺς ἵππους, τὶς καμῆλες, τὰ ὅπλα καὶ φυσικὰ τὰ ἀμύθητα πλούτη τῆς βασιλίσσης ἐπέστρεψε στὸ στρατηγεῖο του στὴν Ἔμεσα.

Λίγο ἀργότερα οἱ Παλμυρηνοὶ ἐξηγέρθησαν κατὰ τῆς Ρωμαϊκῆς κατοχῆς καὶ ὁ Αὐρηλιανός, ἀφοῦ ἐπέστρεψε δριμύς, κατέστρεψε τὴν μεγάλη Ἑλληνοσυριακὴ πόλι τῆς Ἀνατολῆς καὶ ἡ θρυλικὴ Παλμύρα περιέπεσε σὲ ἀφάνεια. Ὁ αὐτοκράτωρ, λέγει ὁ ἱστορικὸς Ζώσιμος, ὅταν προσήγαγαν ἐνώπιόν του τὴν βασίλισσα τῆς Παλμύρας, τὴν ἐρώτησε πῶς ἐτόλμησε νὰ πολεμήσῃ τοὺς Ρωμαίους. Καὶ ἔλαβε ἀπ᾽ αὐτὴν τὴν ἀπάντησι ὅτι δὲν μποροῦσε ν᾽ ἀναγνωρίσῃ ὡς αὐτοκράτορά της ἕνα Γαλλιηνὸ ἢ ἕνα Αὐρίολο, παρὰ μόνον τὸν νικητή της. Στὴν δίκη τῆς Ζηνοβίας, ποὺ διεξήχθη στὴν Ἔμεσα, ἐφάνη ἡ ἀδύνατος φύσις τῆς γυναικός. Διότι, φοβουμένη τὴν ζωή της, ἐδείλιασε καὶ ἐπέρριψε τὴν εὐθύνη γιὰ τὸν πόλεμο ποὺ ἤγειρε κατὰ τῶν Ρωμαίων στοὺς συμβούλους της, ὅτι αὐτοὶ δηλαδὴ τὴν παρέσυραν. Φυσικὰ ὁ Αὐρηλιανὸς προσποιήθηκε ὅτι τὴν ἐπίστευσε, διότι δὲν ἤθελε νὰ τὴν θανατώσῃ, καὶ ἐπέδειξε τὴν ὀργή του στοὺς συμβούλους τῆς αἰχμαλωτισθείσης βασιλίσσης. Ἐθανάτωσε ἀρκετοὺς ἐξ αὐτῶν, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὸν περίφημο ρήτορα Λογγῖνο, ὁ ὁποῖος ἐβάδισε μὲ ἤρεμη ὑπερηφάνεια πρὸς τὸν θάνατο, παρηγορῶντας τοὺς φίλους του ποὺ ἔκλαιαν καὶ οἰκτίροντας τὴν τύχη τῆς βασιλίσσης του ποὺ τὸν ἐπρόδωσε…
Ἡ Ζηνοβία δὲν ἐμιμήθη τὴν θρυλικὴ βασίλισσα τῆς Αἰγύπτου, τὴν Κλεοπάτρα, ποὺ προτίμησε νὰ αὐτοκτονήσῃ παρὰ νὰ παραδοθῇ στὸν νικητή της Ὀκταβιανό. Ἡ ἄλλοτε ἀδάμαστη γυναῖκα ἐκάμφθη πρὸ τοῦ φόβου τοῦ θανάτου καὶ ἐδέχθη νὰ τὴν σύρῃ ἁλυσοδεμένη- τὴν ἔδεσε μὲ χρυσὲς ἁλυσίδες- μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους ἐπιφανεῖς αἰχμαλώτους στὸν μέγα θρίαμβό του ὁ Αὐρηλιανὸς στὴν Ρώμη…

Τὸ παράδοξο εἶναι ὅτι μετὰ τὴν διαπόμπευσι αὐτὴ στὴν Ρώμη ἡ ἄλλοτε ἀγέρωχος καὶ ὑπερήφανος βασίλισσα τῆς Ἑλληνικῆς Ἀνατολῆς περιώρισε τὸν ἑαυτόν της σὲ τόσο μεγάλο βαθμό, ὥστε ἔζησε βίον ἀφανῆ καὶ ἄσημο στὴν Ἰταλία. Λέγεται μάλιστα ὅτι ἐνυμφεύθη ἐκ νέου καὶ ἀπέκτησε καὶ ἄλλα παιδιά. Παρὰ τὴν δειλία ποὺ ἐπέδειξε μετὰ τὴν σύλληψί της και τὴν προδοσία τῶν ἰδικῶν της ἀνθρώπων γιὰ νὰ σωθῇ- δὲν εἶναι φυσικὰ ἀνεύθυνος γιὰ τὸ τελευταῖο ὁ Αὐρηλιανός- δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ θαυμάσῃ ὁ ἱστορικὸς τὴν ὑπέροχη αὐτὴ ἐξελληνισμένη ἡρωίδα, ἡ ὁποία ἐσχεδίασε τὴν ἀνίδρυσι τῆς αὐτοκρατορίας τῶν Σελευκιδῶν καὶ τοῦ βασιλείου τῶν Πτολεμαίων στὴν Ἀνατολή, ὡς ἰσχυροῦ ἀντιπάλου τῆς Ρώμης. Ὁ Ἄγγλος ἱστορικὸς Γίββων διέγραψε μία ἐξαίσια εἰκόνα αὐτῆς, ὁ δὲ μέγας Ἱσπανὸς δραματικὸς Καλδερὸν δὲ λὰ Βάρκας ἐξιδανίκευσε θαυμάσια μὲ ὅλα τὰ χαρίσματα ὑψηλῆς ποιήσεως τὴν μεγάλη ἐκείνη βασίλισσα τῆς Ἑλληνικῆς Ἀνατολῆς.
Τὰ ἐρείπια τῆς Παλμύρας
Τὰ ἐρείπια τῆς Παλμύρας εἶχαν περίμετρο 12 χιλιομέτρων καὶ μῆκος ἄνω τῶν τριῶν. Περιέκλειαν τὰ σπουδαιότερα εὑρήματα τῆς Συρίας γιὰ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς αἰῶνες. Το ἐνδιαφέρον τῶν μέχρι τοῦ παρελθόντος θέρους -2015- σωζομένων μνημείων ἐνέκειτο στὸν ἰδιότυπο χαρακτῆρα τους. Ἡ τέχνη τῆς Παλμύρας ἀποτελεῖ κρίκο τῆς ἀρχαίας Ἑλληνικῆς καὶ τῆς Ἀνατολικῆς χριστιανικῆς τέχνης καὶ εἶναι διασταύρωσις Ἑλληνικῶν, Ρωμαϊκῶν καὶ Ἀνατολικῶν τεχνοτροπιῶν. Στὴν ΝΑ. ἄκρη τῶν ἐρειπίων ἐδέσποζε ὁ μέγας ναὸς τοῦ Ἡλίου, περίπτερος (60x31,5 μ.) μὲ
ὀρειχάλκινες διακοσμήσεις στὰ κιονόκρανα· ἔκειτο ἐπὶ ὑψιπέδου (235x235μ.) ποὺ περιβαλλόταν

ἀπὸ τοῖχο ὕψους 15-16μ., τὸν ὁποῖον ἐσωτερικῶς περιέτρεχε κιονοστοιχία, διπλῆ στὶς τρεῖς καὶ ἁπλῆ στὴν δυτικὴ πλευρά· ἐπὶ τῆς τελευταίας ἐγειρόταν Κορινθιακὸ πρόπυλο καὶ τρίπυλος εἴσοδος, πρὸς τὴν ὁποία ὡδηγοῦσε μεγαλοπρεπὴς κλίμακα -σκάλα- πλάτους 37,5 μέτρων. Διακόσια μέτρα ἀπὸ τὴν ΒΔ. γωνία τοῦ ναοῦ ἄρχιζε ἡ περίφημος ὁδὸς τῶν κιόνων, μήκους 1,135 μ., που διχαζόταν κατὰ μῆκος ἀπὸ πεζοδρόμιο καὶ περιεβάλλετο ἑκατέρωθεν ἀπὸ διπλῆ κιονοστοιχία, ποὺ εἶχε 750 κίονες- ὄρθιοι ἐσώζοντο μέχρι τῆς καταστροφῆς τῆς Παλμύρας ἀπὸ τὰ ἀνθρωπόμορφα Ἰσλαμικὰ κτήνη 150 περίπου- ἦσαν ἐρυθρόλευκοι καὶ εἶχαν ὕψος 17μ. Στὴν ἀρχὴ τῆς ὁδοῦ ὑψωνόταν ὁ μικρὸς ναὸς τῆς Ἀρτέμιδος ἢ τῆς μητρὸς βασιλίσσης. ΝΔ. τῆς ὁδοῦ τῶν κιόνων ὑψωνόταν περίστυλος ὀρθογώνιος ἀγορά, ποὺ ἐπικοινωνοῦσε ἀπὸ Ἀν. διὰ τριπύλου μὲ ἰσομέγεθες κτήριο. Ἡ Παλμύρα εἶχε τρεῖς ὑπόγειες νεκροπόλεις καὶ ἄπειρους ἐπίγειους τάφους, ὅμοιους μὲ διώροφους ἢ τριώροφους πύργους. Βορείως τῆς πόλεως ὑψώνεται τὸ φρούριο Καλάτ- Ἴμπν-Μάν, τῆς ἐποχῆς τοῦ Δρούσου Φαχρεδδίν (1595-1634). Δυτ. τῆς πόλεως ἀναβλύζει ἀπὸ σπήλαιο ὁ μικρὸς ποταμὸς τῆς Παλμύρας.

Ἀπὸ τὴν χριστιανικὴ περίοδο σώζονται τὰ θεμέλια δύο ναῶν.
Ὁ ἐπιγραφικὸς πλοῦτος τῆς πόλεως ἦταν πάρα πολὺ σημαντικός, περιέκλειε μάλιστα πολλὰ δίγλωσσα μνημεῖα. Ὡς πρὸς τὸν γλυπτὸ πλοῦτο της ἡ Παλμύρα χαρακτηρίσθηκε ἡ πλουσιώτερη πόλις τῆς ἀρχαιότητος. Δυστυχῶς, ὅλα αὐτὰ ἀνήκουν στὸ παρελθόν, πλὴν τῶν ἐκθεμάτων τοῦ μουσείου τῆς Παλμύρας, τὰ ὁποῖα ἐφυγαδεύθησαν ἀπὸ τὴν Παλμύρα ἀπὸ τοὺς ὑπευθύνους τοῦ μουσείου πρὶν ἀπὸ τὴν κατάληψι τῆς ἀρχαίας πόλεως ἀπὸ τοὺς Ἰσλαμιστές. Γιὰ τὸ μέγα ἔγκλημα τῆς καταστροφῆς τῆς ἱστορικῆς πόλεως τὴν εὐθύνη φέρει ἡ μικρόψυχη καὶ ἄνευ ἀρχῶν καὶ ἀξιῶν Ἀμερική (Η.Π.Α.), οἱ ὑποστηρικτές της καὶ σύμμαχοί της στὴν Νοτιοανατολικὴ Μεσόγειο -ἐννοῶ τὸ Ἰσραήλ-, οἱ Τοῦρκοι καὶ οἱ Σουνῖτες Ἄραβες τῆς Ἀραβικῆς χερσονήσου. Ὅποιος ὑποστηρίζει, μὲ οἱονδήποτε τρόπο, ὅλους αὐτοὺς εἶναι συνεργὸς στὰ ἀπίστευτα ἐγκλήματα τῶν Ἰσλαμιστῶν στὴν Μέση Ἀνατολὴ καὶ στὴν Λιβύη εἰς βάρος τοῦ πολιτισμοῦ, τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἐν γένει εἰς βάρος τῶν πανανθρωπίνων ἀρχῶν καὶ ἀξιῶν..
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ: Ὡς βασικὴ πηγὴ γιὰ τὴν συγγραφὴ τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ χρησιμοποιήθηκε ἡ ἐγκυκλοπαιδεία « ΠΥΡΣΟΣ» καὶ ἐπίσης παρετέθη ἀπὸ τὸ σπανιώτατο βιβλίο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου « ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ» τὸ σχετικὸ γιὰ τὴν Παλμύρα ἀπόσπασμα. Ὅλες οἱ φωτογραφίες ποὺ δημοσιεύονται προέρχονται ἀπὸ τὸ διαδίκτυο.